Ik kan altijd een lichtje maken

Gepubliceerd op zondag

Wintertijd

‘Ik kan altijd een lichtje maken’.
Wintertijd.
Ze hangen weer: de lichtjes.

Inspiratie

Lang geleden, in een tijd van langdurige depressie, besloot ik in de wintertijd een trosje lichtjes voor mijn raam te hangen. Ik zag in een najaar zo’n trosje kerstboomlichtjes hangen voor een raam. Dat inspireerde me. ‘Zo kan je elke dag je eigen lichtje aansteken’ ging door me heen.

Zo gedacht, zo gedaan. Ook ik hing een trosje kerstboomlichtjes voor m’n raam. Elke dag dat het langdurig somber en donker was deed ik ze aan. Het verbond me elke keer weer met het gevoel: ‘Ik kan elke dag m’n eigen licht maken’. 

Een lichtje maken

Nog altijd hang ik als de wintertijd ingaat de lichtjes op. Elk jaar blijven de lichtjes hangen ze tot de zomertijd weer ingaat. Als ik me niet lekker voel en vooral op dagen van regen, somberheid en donkerte maak ik licht.
‘Ik kan altijd een lichtje maken.’

Gat in je ziel

Blog uit het nieuwste boek van Titia Liese: Gat in je ziel.
Bladzijde 62.

Boek bestellen

www.mijneigenboek.nl 

Oh, oh december

Gepubliceerd op maandag

Oh, oh december

Tien december is het vandaag.
Bijna op de helft van deze, voor veel Verlaat Verdriet-ers, bepaald niet favoriete maand.

Maand van familiefeesten.
Al sinds begin november (en vaak al veel eerder) word je er zowat mee doodgegooid. De ‘gezelligheid’ van de decembermaand.
Oh, oh december 

Gezelligheid

Gezelligheid…
Samen met gezin…
Met familie…
Vrienden…
Lachen…
Genieten…
Eten…
Drinken…
Vieren…
Tips voor nog meer gezelligheid…
Er lijkt geen einde aan te komen.

Onder de dekens

‘Het liefst zou ik eind november onder de dekens kruipen. Ze over m’n hoofd trekken en niet eerder dan begin januari m’n bed weer uit komen.’
Zoveel Verlaat Verdriet-ers heb ik het in de loop van de jaren horen verzuchten.
‘Oh, oh die decembermaand.’

Gat in je ziel

Blog uit het nieuwste boek van Titia Liese: Gat in je ziel.
Bladzijde 65.
Bewerkt voor het web op 10 december 2018.

Probeer eens een ander perspectief

Gepubliceerd op donderdag

Een ander perspectief

Mijn moeder/mijn vader overleed toen ik … jaar was.’
‘Ik verloor mijn moeder/mijn vader toen ik …. jaar was.’
Verandering van perspectief kan een grote verandering in gevoelens teweeg brengen. Je maakt dan ruimte voor nieuwe inzichten. 

Regelmatig benadruk ik het weer. Jong ouderverlies is geen diagnose. Jong ouderverlies door de dood is een feit. Onloochenbaar. Onomkeerbaar. Een feit met levenslange gevolgen.
De gevolgen van jong ouderverlies kunnen gemakkelijk gezien worden als diagnose(s) uit de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Het handboek voor psychiaters, psychologen en andere hulpverleners).
Terecht komen de gevolgen van jong ouderverlies niet voor in de DSM. Maar tegelijkertijd heeft dat ook een andere kant. Wat niet voorkomt in de DSM wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar.
Bovendien hoor ik het (te) vaak in mijn praktijk. Verlaat Verdriet-ers die toch diagnoses krijgen uit de DSM. ADD, ADHD, Borderline, Depressie, Autisme in alle kleuren van het Autisme-spectrum.

Het verkeerde been

Zowel hulpverleners als Verlaat Verdriet-ers worden daarmee op het verkeerde been gezet. Met alle gevolgen van dien. Hulpverleners die het gevoel hebben geen kant op te kunnen met Verlaat Verdriet-ers. Verlaat Verdriet-ers die eindeloos in de hulpverlening ‘blijven hangen’ zonder ooit verder te komen. Hulpverleners en Verlaat Verdriet-ers zijn dan terecht gekomen in het omgekeerde van wat de bedoeling is van therapie. Ze zijn verstrikt geraakt in een vicieuze cirkel, in plaats van samen een uitweg te vinden. Jijzelf en je hulpverlener zijn gevangen geraakt in diagnostiek die in werkelijkheid geen recht doet aan jou (noch aan de hulpverlener).

Een feit

Het onomkeerbare verlies van een ouder door de dood in je kindertijd is een feit dat onder ogen moet worden gezien, wil je de levenslange gevolgen voor de volwassen mens die je bent geworden kunnen onderkennen. En erkennen. Onderkennen en erkennen zijn noodzakelijke stappen om te kunnen helen.

Handreiking voor verandering van perspectief

Een kleine, maar doeltreffende verandering van perspectief reik ik je graag aan.
Veel Verlaat Verdriet-ers zijn gewend te denken vanuit het perspectief ‘Mijn moeder/mijn vader is overleden toen ik …… jaar was.’ In dit perspectief gaat het in de eerste plaats om je overleden ouder.
Ervaar eens de verandering van perspectief als je voortaan denkt vanuit het standpunt: ‘Ik verloor mijn moeder/mijn vader toen ik …. jaar was.’
Vanuit dat standpunt gezien gaat het in de eerste plaats om jou.

Medusa van Caravaggio naar Utrecht

Gepubliceerd op woensdag

Medusa van Caraviaggio

Zojuist lees ik op mijn IPad over de komst van de Medusa van de Italiaanse schilder Caravaggio naar de tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa in het Centraal Museum in Utrecht.
Nooit eerder is dit schilderij, dat wordt uitgeleend door het Vaticaan, in Nederland geweest. Vanaf 15 januari 2019 is het te zien in het Centraal Museum in Utrecht.

Trauma verbeeld

Voor mijn gevoel is dit schilderij van Caravaggio één van de meest indringende en aansprekende voorbeelden van verbeelding van trauma.
Verbijstering.
Paniek.
Pijn.
Angst.
Ongeloof.
Geschilderd door iemand die trauma in zijn eigen lijf heeft ervaren.
De beroemde schilder uit de Italiaanse barok Michelangelo Caravaggio.

Medusa

De Griekse godin Pallas Athene voelde zich beledigd door Medusa en veranderde voor straf de haren van Medusa in afschrikwekkende slangen.
Dezelfde Pallas Athene gebruikte een afbeelding van Medusa op haar schild om haar vijanden van schrik te doen verstenen.
Lees meer over de Griekse mythe van Medusa.

Michelangelo Caravaggio

Michelangelo Caravaggio (1571-1610) verloor op zijn 11e zijn beide ouders. Zijn korte leven (hij overleed op 39 jarige leeftijd) is een aaneenschakeling geweest van rampen, zelfdestructie en drama’s.
Carel van Mander (1548-1606, schilder en schrijver, onder meer van het Schilder-boeck) schreef over Caravaggio: “Hij bewoog zich met veel tamtam, zijn degen op de heup en een knecht achter zich, van de ene kaatsbaan naar de andere, altijd klaar voor een gevecht of een ruzie, waardoor het bijzonder lastig was om met hem om te gaan“.
Lees meer over Michelangelo Caravaggio.

De ondergang van de Medusa

Een klein uitstapje in de wereld van de zeggingskracht van de verbeelding is het schilderij De ondergang van de Medusa.
De ondergang van de Medusa is geschilderd door de Franse schilder Theodore Gericault 1791-1824.
Géricault verloor op zijn 16e zijn moeder. 

Het stiefmonster

Gepubliceerd op maandag

Het stiefmonster

‘Ik ben 53 jaar. Toen ik 1,5 was overleed mijn moeder. Mijn vader had al snel een nieuwe vrouw. Zij wilde geen kinderen, maar was hevig verliefd op mijn vader. Mij moest ze op de koop toenemen. Ik heb haar altijd het stiefmonster genoemd. Ik wil graag meedoen aan de workshop.’

Enige jaren geleden werd ik, een paar dagen voor de start van een Verlaat Verdriet-workshop, gebeld. Ik werkte toen nog op lokatie, in groepen van rond de 12 deelnemers. Er was nog plaats. ‘Je bent welkom’, zei ik tegen haar.

Welkom

‘Ik moet je nog wel iets vertellen’, zei ze vervolgens. ‘Vorige week heb ik een zelfmoordpoging gedaan. Het was de bedoeling dat die zou slagen.’
Na deze mededeling aarzelde ik. Kan dat? Kan iemand zo kort nadat ze haar leven wilde beëeindigen meedoen aan een groep? Kan dat voor de groep? Ik moest een besluit nemen. Waar zou deze vrouw anders terecht kunnen met haar Verlaat Verdriet-thema’s? Ik besloot dat ze mee kon doen. ‘Je bent welkom’.

Nieuwe familie

Een paar dagen later start de workshop. Ze is gekomen. Een prachtige vrouw, die zichtbaar in welstand leeft. Gebracht door een prachtige man. Haar man. De vader van haar 3 kinderen.
We werken die dagen in een hele bijzondere groep. Een groep die haar totaal opneemt. Waarin ze welkom is. Waar ze helemaal deel van uitmaakt. ‘Jullie zijn mijn nieuwe familie. Zo voel ik het en wat ben ik daar gelukkig mee.’
De groep komt na de workshop nog een paar keer bij elkaar. Toch komt een aantal jaren later het bericht dat ze is overleden. Alsnog. Door zelfdoding.

Stief(-)

Vaak heb ik nog gedacht aan de naam die deze Verlaat Verdriet-er de tweede vrouw van haar vader gaf.
Stiefmonster.
Andere namen voor stiefmoeders kende ik al.
Stiefloeder.
De heks.
Of, aanmerkelijk vriendelijker, Stiefje.

Stiefmonster.
Wat een pijn.
Wat een verdriet.
Wat een eenzaamheid zit opgesloten in dat woord.
Dat woord van deze vrouw. Voor wie het leven te zwaar werd om te leven.

Gat in je ziel: nieuw boek van Titia Liese nu te koop

Gepubliceerd op woensdag

Nieuw boek Gat in je ziel nu te koop

Direct bestellen

In haar nieuwste boek Gat in je ziel. Helen door schrijven deelt Titia Liese haar unieke kennis van de gevolgen van jong ouderverlies op de langere termijn. In ruim 80 prettig leesbare blogs neemt ze je mee in haar ideëen, gedachten, invallen en alles wat in je op kan komen als je je bezig houdt met Verlaat Verdriet.
Dit boek zet je aan het denken.
Vult gaten voor je.
Zet deuren voor je open.
Geeft betekenis.
Inspireert je.
Neemt je mee naar volgende stappen in je proces.
De vele treffende illustraties en citaten van beroemde Verlaat Verdriet-ers vullen de blogs prachtig aan.
Een boek om te hebben. Om op je nachtkastje te leggen. Of om in je tas te stoppen, zodat je het altijd bij je hebt.

Blog Ik had het niet willen missen

Voor mijzelf is het inmiddels jaren geleden dat het gebeurde. De dag waarop ik zonder directe aanleiding door me heel voelde gaan ‘Ik had het niet willen missen’.

Ehhh, wat had ik niet willen missen?

Het duurde even voor ik me realiseerde wat ik dan precies niet had willen missen.

Want wat ik niet had willen missen was het verlate rouw- en veranderproces waar ik in vele jaren voor die dag doorheen was gegaan.

Dat proces dat ik honderdduizend maal honderdduizend maal heb vervloekt.

Dat ik heb gehaat.

Dat me elke keer als ik dacht ermee klaar te zijn weer naar beneden sleurde.

Dat proces waar maar geen einde aan leek te komen.

Dat me keer op keer bang maakte.

Boos. Verdrietig. Wanhopig.

Dat me keer op keer naar een einde deed verlangen.

Of naar het einde.

 

Ik lijk wel gek

Van dat proces voelde ik ineens ‘Ik had het niet willen missen.’

Ik lijk wel gek. Of misschien ben ik wel gewoon gek geworden.

 

Ik had het niet willen missen

En toch: steeds weer hoor ik het Verlaat Verdriet-ers zeggen die hun proces helemaal zijn aangegaan. ‘Ik had het niet willen missen.’

 

Uit: Gat in je ziel. Bladzijde 14

Bijzonderheid

De hele opbrengst van het boek Gat in je ziel. Helen door schrijven stellen de makers van dit boek Titia Liese en Stephanie Braggaar ter beschikking aan Stichting Verlaat Verdriet voor bijzondere projecten.

Bestellen

Meer boeken van Titia Liese

Gids voor Verlaat Verdriet
Verlaat Verdriet (Ver)Werkboek
Teruggaan, om verder te kunnen
Herinneringsboek Moeder
Herinneringsboek Vader 

Hoe eenvoudig kan het zijn? Zo eenvoudig kan het zijn!

Gepubliceerd op dinsdag

Hoe eenvoudig kan het zijn

Op zaterdag 10 november 2018 verscheen het nieuwe boek van Titia Liese Gat in je ziel. Helen door schrijven.
Hoe eenvoudig kan het zijn!
De geboorte van dit samenwerkingsproject met Stephanie Braggaar en drukkerij/uitgeverij Mijn eigen boek vierden we in gezelschap van tal van Verlaat Verdriet-ervaringsgenoten op de werkvloer van de drukkerij waar het boek is gedrukt.

Zo eenvoudig kan het zijn

Zo eenvoudig kan het zijn.
En zo dichtbij.

Theater

Theatervrouw Desiree de Bruin nam ons op deze prachtige en bijzondere middag met heel haar hart – en in volle vaart – mee in haar voorstelling.
Verlaat Verdriet-thema’s alom. Tot grote herkenning, instemming en hilariteit van de aanwezigen. Wat is dat toch elke keer weer een bijzondere ervaring: een theatervoorstelling waarin een Verlaat Verdriet-er mede Verlaat Verdriet-ers een ‘lach-/ huilspiegel’ voorhoudt. Tot tranen toe geraakt worden. En tegelijkertijd de humor over je uitgestort krijgen. Dat kan alleen van Verlaat Verdriet-ers tot Verlaat Verdriet-ers.

NB
De voorstelling van Desiree is opgenomen. De bedoeling is deze voorstelling via Youtube met nog veel meer Verlaat Verdriet-ers – en natuurlijk met andere belangstellenden – te delen. Volg ons via de blogs van Titia en/of via de Verlaat Verdriet-pagina van Facebook als je op de hoogte wilt blijven!

Masterclass

Aansluitend aan de voorstelling van Desiree, waarin zoveel Verlaat Verdriet-thema’s de revue passeerden, nam Els Pronk ons op haar beurt en op de voor Els kenmerkende inspirerende wijze, mee in de masterclass Helen door schrijven
Aan de hand van eenvoudige schrijfoefeningen (en het speciaal voor deze middag gedrukte boekje) schreven en deelden de aanwezige Verlaat Verdriet-ers op de vertrouwde respectvolle wijze het geschrevene met elkaar. Knap en vaardig daartoe uitgenodigd en begeleid door Els.

Dank

Ik kan na deze mooie middag niet anders zeggen dan: jammer dat je er niet bij was als je er niet was. Je hebt echt iets bijzonders gemist!
Desiree en Els – dank, dank, dank voor jullie bijdrage aan dit mooie geboortefeest!

Vervolgstappen

Vervolgstappen na de masterclass zitten in de pen. Blijf ons ook hiervoor volgen via de blogs van Titia en/of op de Verlaat Verdriet-pagina op Faceboook.

Boek bestellen

Je bestelt het nieuwe boek Gat in je ziel via Mijn eigen boek.

Wat er op een middag in Harderwijk allemaal kan gebeuren!

Gepubliceerd op woensdag

 

Je zult ervan versteld staan hoeveel de zorgvuldig samengestelde schrijfoefeningen in de masterclass Helen door schrijven je in korte tijd zullen brengen. Wat er op een middag in Harderwijk allemaal kan gebeuren!

Ik hoor en lees het in de mailtjes van mensen die zich met veel spijt afmelden voor de masterclass Helen door schrijven van komende zaterdag in Harderwijk. ‘Het is ook wel ver voor een middag’.
En toch….. heb ik het gevoel dat ik je graag wil laten weten dat Els Pronk en ik samen een middagprogramma hebben gemaakt dat heel erg de moeite waard is. Zelfs voor een (verre) reis.

Theater

Desiree heeft een solo-voorstelling gemaakt, speciaal voor deze middag, met Verlaat Verdriet-thema’s. Je zult het deze middag tijdens haar voorstelling ervaren. Dit gaat over Verlaat Verdriet. Dit gaat over mij. 

Inspiratie

En wie weet brengt deze middag je de inspiratie om weer een nieuwe stap te zetten van verwerken en helen aan de hand van schrijven, bijvoorbeeld met BeeldTaal.

Voor het schrijven tijdens de masterclass zijn Els en ik bij elkaar gaan zitten om een mooi programma samen te stellen. Een programma waarin je, ook al is de tijd misschien niet ruim bemeten, de helende kracht kunt ervaren van gefocussed schrijven.

Meenemen

Je neemt wat mee van deze masterclass. Namelijk een mooie schrijfervaring, nieuwe ontmoetingen met ervaringsgenoten, het speciaal voor deze schrijfmiddag gedrukte werkboekje en het nieuwe boek dat Titia Liese uitbrengt in samenwerking met Stephanie Braggaar.

Data

zaterdagmiddag 10 november 2018
13:00 -17:30 uur

Plaats

Drukkerij en uitgeverij Wedding,
Nobelstraat 16
3846 CG  Harderwijk

Aanmelden

Aanmelden voor deze masterclass doe je via het inschrijfformulier.
Je bent van harte welkom!

BeeldTaal

Voor de deelnemers aan deze middag, maar ook voor niet-deelnemers: we zijn er klaar voor om met je aan het werk te gaan met ons nieuwe tool BeeldTaal (zo nieuw dat je nog geen nadere informatie over dit gloednieuwe tool op onze sites kunt vinden).

We werken in individuele sessies of desgewenst online.
Neem contact op met Els Pronk in Groningen
of met Titia Liese in Nunspeet via het contactformulier.

Ervaren, vertrouwen en overgave

Gepubliceerd op maandag
Beantwoorden

Ervaren, vertrouwen en overgave

‘Deze kameel loopt al minstens 2-duizend jaar in de woestijn. Ik ben hier sinds 2 uur. Zou ik deze kameel moeten gaan vertellen wat hij wel of niet moet doen?’
De eerste stap in ervaren, vertrouwen en overgave is gezet.

Ik bevind me op dat moment in de buurt van Nuweiba, in de steenwoestijn van de Zuid Sinaï. Sinds ongeveer een uur zit ik, voor het eerst van mijn leven, op een kameel. Het eerste avontuur van het opstijgen op een kameel heb ik al achter de rug.
Zojuist heeft 1 van de 5 Bedoeïen die onze tocht begeleiden het touw om de kameel te leiden in mijn handen geduwd. En zelf het touw losgelaten.
Daar zit ik.
In de woestijn.
Op een kameel.
Even voel ik paniek. Wat moet ik in ’s hemelsnaam doen met een kameel?
Dan gaat plotseling door mijn hoofd, zin voor zin en even duidelijk alsof ik het heb uitgesproken, ‘Deze kameel loopt al minstens 2-duizend jaar in de woestijn. Ik ben hier sinds 2 uur. Zou ik deze kameel moeten gaan vertellen wat hij wel of niet moet doen?‘

Feel the desert

Geen seconde heb ik geaarzeld toen Albertine Richaerts begin dit jaar de uitnodiging stuurde om eens te gaan kijken op de site van Angie Barth, de Nederlandse vrouw die sinds een jaar of 8 woont en werkt in Nuweiba (Zuid Sinaï). De plaats waar ze, in samenwerking met haar Bedoeïen-staf, onder meer kamelentochten in de woestijn organiseert.
Geen seconde heb ik geaarzeld om me aan te melden voor de kamelentocht van afgelopen 15-22 oktober.
Geen seconde heb ik er spijt van gehad.

Door de woestijn

Drie tijdloze dagen waarin licht & donker en zon & schaduw de invulling van de dag bepalen.
Drie dagen reizen die al duizenden jaren op dezelfde manier gaat. In het trage, maar eindeloos volhardende tempo van de (zwaar) beladen kamelen.

Veilig

In de loop van deze fascinerende, overweldigende en bijzondere woestijntocht is het heel wat keren door m’n hoofd gegaan: wie iets heeft uit te zoeken in ervaren, vertrouwen en overgave is hier op de juiste plek. En in de juiste handen.
Wat heb ik me veilig gevoeld in dit avontuur.
De attente en respectvolle zorg van Angie en haar Bedoeïen.
De liefdevol door de mannen bereide maaltijden.
Het vers gebakken brood bij elke maaltijd.
Slapen op m’n matje in m’n slaapzakje onder de prachtige sterrenhemel.
Wat heb ik me gedragen gevoeld door de prachtige, sterke, ervaren en geduldige kameel.
Wat heb ik heerlijk in m’n hangmat gelegen in ons hutje op het strand tijdens de rustdagen. Overdag, maar ook als ’s ochtends vroeg om 5 uur de zon opkwam boven de bergen van Saudi Arabië.

Welkom

Mocht je ooit overwogen hebben om een dergelijke tocht te ondernemen, of nu geïnspireerd zijn geraakt om te gaan en wil je meer weten over deze tocht en/of over de veiligheid van het gebied (geheel ten onrechte heeft dit gebied geen positief reisadvies) stuur me een mail of neem telefonisch contact met me op 0341- 260 289.
Je bent van harte welkom, ik vertel je er graag over!
Of lees eerst nog meer over het mooie en bijzondere aanbod van Angie.

Foto: Geerte Cammeraat

Hartelijk welkom in de wereld van Verlaat Verdriet

Gepubliceerd op donderdag

Hartelijk welkom in de wereld van Verlaat Verdriet

Voorwoord van Stephanie Braggaar
uit Gat in je ziel. Helen door schrijven.

Hartelijk welkom in de wereld van mensen die jong hun ouder(s) zijn verloren: ‘Verlaat Verdriet’.
De wereld van bijzondere mensen, die zich soms zo anders voelen dan andere mensen.
Waar mensen zich zo vaak onbegrepen voelen.
Waar veel kennis is.
Hartelijk welkom, treed binnen, open uw ogen en luister.

Luister aandachtig en zie onze kracht. Luister naar ons verhaal en neem ons serieus.
Plaats ons niet in hokjes, maar zie wat ons is overkomen.
Zie ons doorzettingsvermogen en onze creativiteit om in deze wereld te overleven na het op jonge leeftijd verliezen van onze ouder(s).
Zie hoe wij ons staande hebben gehouden.
Hoe we abrupt volwassen werden.
Hoe wij de wereld om ons heen zelf moesten ontdekken, zonder aan de hand mee genomen te worden.

Zie onze prestatie(s) en geef ons dat compliment, ook al kunnen we dat moeilijk incasseren.
(Probeer te) Begrijp(en) dat wij moeite hebben om ruimte in te nemen.
Om hulp te vragen.
En moeilijk afscheid kunnen nemen.
We worden – alleen maar – gehinderd door verliesangsten uit het verleden.
We zijn bang voor verandering door de ervaring van het op jonge leeftijd verliezen van onze ouder(s). Dan is het toch niet zo vreemd dat we abrupt de verbinding kunnen verbreken en een muurtje om ons heen bouwen?

Zie en luister hoe onze stoere en zelfstandige buitenkant er van binnen uitziet.
Zie dat wij voortdurend leven met een vals alarm. Dat chronisch waakzaam zijn en je steeds weer aanpassen zo vermoeiend is.
Dat we door ons steeds weer aan te passen, altijd te geven en altijd te zorgen voor anderen, onze eigen lat steeds hoger zijn gaan leggen.

Snap dat we alles onder controle proberen te houden. Uit ervaring weten we dat het kan zo afgelopen zijn.
Help ons onze échte kwaliteiten te ontdekken en zelfvertrouwen terug te winnen.
Help ons weer vertrouwen te krijgen in de toekomst.
Onze angsten te overwinnen.
En weer te genieten van het leven.

[NB: Tekst Welkom in de wereld van Verlaat Verdriet bewerkt voor het web op 1 november 2018]

Tips

Masterclass Helen door schrijven

Titia Liese en Els Pronk

Unieke Masterclass ter gelegenheid van het verschijnen van het nieuwe boek van Titia Liese, in samenwerking met Stephanie Braggaar.
Op 10 november 2018.
Lees meer

Gat in je ziel

Het nieuwste boek van Titia Liese, in samenwerking met Stephanie Braggaar, bestel je via www.mijneigenboek.nl