Onderwijs

Ik zit in de klas
en zweef langzaam het raam uit

Van leven naar overleven

Zoals je op deze site ook op een aantal andere plaatsen kunt lezen, verliest een kind voor, tijdens en na de dood van een ouder veel meer dan die ouder alleen. De onomkeerbare breuk met de ouder veroorzaakt in het kind mogelijk een ruptuur. Een diep gevoel van afgescheiden zijn en een intense innerlijke eenzaamheid tot gevolg hebbend. Ik hoor er niet bij.

De tekorten aan geestelijke geborgenheid en zorg die een – onvoorzien en onbedoeld pedagogisch tekort teweeg kunnen brengen – kunnen voor het kind het begin betekenen van de lange, eenzame tocht van leven naar overleven. Van een tekort aan gevoel van eigenwaarde. Van twijfel aan het eigen bestaansrecht. Een basaal gebrek aan zelfvertrouwen. Let maar niet op mij.
De ingrijpende veranderingen die het kind ervaart voor, tijdens en na de dood van de ouder en de daaropvolgende vervolgverliezen -en -transities kunnen het voor het kind tot een onmogelijke taak maken ‘aanwezig’ en geconcentreerd te zijn en te blijven. Ik ben er niet.

Het verdwijnen van de oorspronkelijke infrastructuur van het gezin van herkomst, veranderingen in de samenstelling van het gezin, in de gezinscultuur. Onduidelijkheden over gezagsverhoudingen – wie is hier eigenlijk de baas – stichten verwarringen bij het kind, dat door het verlies en alle ingrijpende veranderingen toch al overbelast is geraakt. En op haar/zijn tenen moet lopen om zich te kunnen handhaven. Of in verzet gaat. Afstand neemt. Zichzelf niet meer als deelnemer beschouwt.

Onderwijs

De grote veranderingen die het gevolg zijn (kunnen zijn) van de vroege dood van een ouder zijn voor veel Verlaat Verdriet-ers ook van grote invloed geweest op hun schoolloopbaan. Op het niveau van het onderwijs dat ze hebben gevolgd.

Bijvoorbeeld

Sommige kinderen stapten over naar een andere school in de tijd dat hun ouder overleed. Naar de basisschool, of een andere vorm van onderwijs, vervolgonderwijs of het beroepsonderwijs. Een overstap waarvan de overleden ouder geen getuige meer kon zijn. Evenmin als van de invloed die deze overstap op het kind had.
De overgebleven ouder ging teveel gebukt onder het verlies van haar/zijn partner. Het kind wilde niet tot last zijn. Maak je om mij maar niet druk.

Voor sommige kinderen was de geestelijke belasting die ze ondervonden voor, tijdens en na de dood van hun ouder veel te zwaar. Ze konden niet meer voldoen aan de eisen die de school/de opleiding aan ze stelde. Moesten het niveau dat ze – tot die tijd – in meerdere of in mindere mate gemakkelijk konden hanteren opgeven. En kwamen terecht op lagere niveau van onderwijs. Opnieuw vond een ingrijpende verandering plaats, gekoppeld aan een ervaring van falen. Het lukt me niet.

Andere kinderen ontleenden hun gevoel van veiligheid en de pedagogische stimulansen waar ze behoefte aan hadden aan de school, de structuur die de school hen bood en het bijbehorende schoolwerk. Ze gingen presteren en leerden hun gevoel van bestaansrecht te ontlenen aan de zichtbare prestaties die ze leverden. Ik verdien mijn bestaansrecht.

In een aantal gevallen vond een verhuizing plaats na de dood van de ouder. In veel gevallen als gevolg van een nieuwe gezinssamenstelling. Het kind raakte de vertrouwde school, omgeving, vriendjes/vriendinnetjes en het gezin met de eigen overgebleven ouder en de eigen broertjes en zusjes kwijt. Waar hoor ik eigenlijk thuis?

In een aantal gevallen moest één van de dochters noodgedwongen de plaats in gaan nemen van de overleden moeder. In sommige gevallen betekende dat voor de dochter het einde van haar schoolcarrière. Als gevolg daarvan veranderde voor deze dochter het toekomstperspectief dat ze tot dat moment had. In andere gevallen kreeg de dochter de huishoudelijke taken naast haar school op haar schouders. Tijd, aandacht en rust voor het volgen van passend onderwijs kwamen in het gedrang. Wat ik ook doe, het is nooit genoeg. 

Als gevolg van de ingrijpende veranderingen in de gezinssituatie zag een groot aantal Verlaat Verdriet-ers zich gedwongen zo snel mogelijk het gezin te verlaten om op eigen benen te gaan staan. Ze verlieten voortijdig de school om hun eigen geld te gaan verdienen. Ik red mezelf wel.

Verlaat Verdriet-kenmerken die van invloed zijn op onderwijs, werk en loopbaan zijn onder meer:

  • Een basaal gebrek aan zelfvertrouwen
  • Uit verbinding gaan
  • Weinig gevoel van eigenwaarde
  • Geen plaats in kunnen nemen
  • Geen grenzen kunnen stellen
  • Aanpassen in plaats van bewust zijn van eigen doelen
  • Ontwijken in plaats van aangaan
  • Niet om kunnen gaan met structuren
  • Moeite met autoriteit
  • Angst voor de toekomst
  • Geen kritiek kunnen incasseren

 Meer lezen

Verwerken & helen

HULP

ZELFHULP