Rouw kent geen tijd
Inleiding door Titia Liese
Inleiding door Gerardine Marechal
Modules
1. Tijd
Lineaire tijd: de invloed van de tijd van de klok op onze manier van leven en denken over verlies, rouw en verwerken.
Circulaire tijd: de natuurlijke tijd van de seizoenen. De tijd die rust en ruimte biedt om te helen.
2. Recent verlies
Ingrijpend verlies tijdens je volwassenheid.
Het verlies ‘een plek geven’.
Verdriet verwerken.
Verlies verwerken.
3. Jong ouderverlies
Onomkeerbaar verlies als jeugdervaring.
Het verlies ‘een plek gegeven’.
4. Ontwikkelingsdiscrepantie
Het kind in je zien.
Het kind in je verwelkomen in je leven van nu.
5. Het mijnenveld
Complicaties die zich ook in jouw leven voor kunnen doen.
Van klacht naar kracht.
6. De lege plek
De invloed van het vroege verlies op de samenhang van je gezin van herkomst.
Jouw plek; toen en nu.
Ouders:
Kinderen:
7. Verbinding verbroken
Verlies van zorg, liefde, aandacht, educatie en cultuur.
Verlies van veiligheid, geborgenheid en continuïteit.
Muurtje.
Zelfvertrouwen.
Eigenwaarde.
Bestaansrecht.
Onvoorwaardelijke liefde:
Muurtje:
Loyaliteit:
Bestaansrecht:
9. Innerlijk besluit
Ik moet er af.
Ik ga het aan.
10. BOS-patronen
Beschermingsmechanismen
Overlevingspatronen
Schaduwpatronen
11. Ruptuur
Scheiding tussen verstand en gevoel
12. Verbinden
Je opnieuw verbinden met je overleden ouder.
Wie was de vrouw die jouw moeder is.
Wie was de man die jouw vader is.
13. Alternerend proces
Van angst naar vertrouwen.
Van overleven naar leven.
Titia Liese
‘Ik was 8 jaar toen ik mijn moeder verloor. Twee jaar later hertrouwde mijn vader. Ogenschijnlijk ging mijn leven gewoon door. Nu weet ik dat het de buitenkant was die ‘gewoon’ doorging; in die tijd was mijn leven ‘gewoon’ zo.
Rond mijn 16e was de relatie tussen mij en de tweede vrouw van mijn vader onhoudbaar geworden. Ik zorgde ervoor dat ik uit huis werd geplaatst. Verhuisde naar een pleeggezin in mijn geboorteplaats Winschoten. Daar rondde ik de middelmare school af.
Zo goed en zo kwaad als dat ging haalde ik mijn diploma. Ik verhuisde naar Groningen. Ging op kamers wonen. In Groningen volgde ik twee opleidingen: de Bibliotheek Academie en de leraressenopleiding Tekenen & textiele werkvormen. In die jaren voelde ik me vooral eenzaam en ongelukkig. Al zou ik dat zelf in die tijd nooit zo benoemd hebben.’
Werk
‘Na het behalen van mijn diploma kreeg ik een baan in Nunspeet aan een internaat voor bijzonder Jeugdwerk. Leerkracht beroepsvorming. Jarenlang genoot ik van mijn werk en de plek waar ik werkte.’
Verlaat Verdriet
‘Tot ik steeds meer vastraakte in mezelf. ‘Ik denk dat het te maken heeft met het feit dat ik als kind mijn moeder verloor.’ Maar waar ik ook aanklopte voor hulp: niemand die aansloot bij het vroege verlies van mijn moeder. Tot ik het boek ‘Zonder Moeder’ las. ‘Zie je wel: ik ben niet gek’ wist ik vanaf dat moment.’
Levenswerk
‘Dat is het begin geweest van wat je mijn ‘levenswerk’ zou kunnen noemen – mijn werk met mensen die, net als ik, in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren door overlijden.
Nog veel te vaak worden de gevolgen van jong ouderverlies gezien als een persoonlijke zaak. De overeenkomende kenmerkende patronen die ik in de loop van mijn Verlaat Verdriet-werk steeds beter heb leren onderscheiden worden nog veel te vaak over het hoofd gezien. In Rouw kent geen tijd maak je kennis met de kenmerkende patronen bij Verlaat Verdriet in samenhang met elkaar. Ondergebracht in 13 op elkaar aansluitende, losse modules.’
‘Zo simpel allemaal.’
‘Nu begrijp ik wat ik nooit goed begreep.’
‘Dank voor het overzicht dat je me hebt gegeven.’