Kamparts en zijn kleinzoon
In de Volkrant van dit weekend (zaterdag 28 januari 2023) lees ik in het katern Boeken&Wetenschap een groot vraaggesprek met een kleinzoon: Kamparts en zijn kleinzoon. Kleinzoon van een medisch specialist die zich in de tweede wereldoorlog als arts in kamp Amersfoort ernstig heeft misdragen. De kleinzoon – psychiater in Amerika – heeft zijn medewerking verleend aan het tot stand komen van een biografie over zijn grootvader. Is naar Nederland gekomen voor de boekpresentatie en vertelt zijn verhaal in het vraaggesprek in de Volkskrant. Ik lees het artikel en denk aan de Verlaat Verdriet-ers met wie ik in de loop van de jaren hebt gewerkt.
Foute (groot)ouders
Verlaat Verdriet-ers – kind of kleinkind – van foute (groot)ouders. (Groot)ouders die NSB-er waren. Als SS-er naar het Oost-front zijn gegaan. Zich misdragen hebben als kampbeul. (Groot)ouders die als kind werden bespot, vernederd, beschimpt, buitengesloten om de wandaden van hun ouder(s). Voor wie vrede nog altijd een relatief begrip is. Die moesten besluiten voor zichzelf te zorgen. Zo onopvallend mogelijk door het leven te gaan. Of zich juist nadrukkelijk te manifesteren. Die als kind besloten nooit over hun ervaringen te spreken. Met niemand, en al helemaal niet met hun eigen latere kinderen. Nooit meer hun gevoelens te laten zien. Pijn, verdriet, wanhoop, ontreddering, eenzaamheid opgesloten in geheimen. Verpakt. Op slot en verzegeld doorgegeven aan de volgende generatie.
(Klein)kinderen die nooit, of hoogstens verdekt, met hun ouders hun eigen ervaringen hebben kunnen delen. Nooit geleerd hebben om ervaringen te delen. Laat staan woorden te geven aan hun gevoelens.
Joodse (groot)ouders
Verlaat Verdriet-ers – kind of kleinkind – van Joodse (groot)ouders. Voor wie de oorlog nooit is geëindigd. Voor wie vrede een relatief begrip is. (Groot)ouders die als kind onder moesten duiken, bij totaal vreemde mensen. (Groot)ouders met kampervaringen. Die hun hele familie kwijt zijn geraakt. (Groot)ouders die terugkwamen van de ontberingen in de concentratiekampen, om terug te keren in een Nederland dat hen ijskoud ontving. Die besloten verder zo onopvallend mogelijk door het leven te gaan. Of zich juist nadrukkelijk te manifesteren. Nooit over hun ervaringen te spreken. Met niemand, ook niet met hun eigen latere kinderen. Nooit meer hun gevoelens te laten zien. Pijn, verdriet, wanhoop, ontreddering, eenzaamheid opgesloten in geheimen. Verpakt. Op slot en verzegeld doorgegeven aan de volgende generatie.
(Klein)kinderen die nooit, of hoogstens verdekt, met hun ouders hun eigen ervaringen hebben kunnen delen. Nooit geleerd hebben om ervaringen te delen. Laat staan woorden te geven aan hun gevoelens.
Indische roots
Verlaat Verdriet-ers – kind en of kleinkind – met Indische roots. Voor wie de oorlog nooit is geëindigd. Voor wie vrede een relatief begrip is. (Groot)ouders met ervaringen in de Jappenkampen. Die te werk werden gesteld aan de Birma-spoorweg. Of die in latere jaren gedwongen werden ingezet bij de politionele acties. (Groot)ouders van wie de ouders stierven door ontberingen, die alleen op de kinderboot naar Nederland werden gezet. (Groot)ouders die gevlucht zijn naar Nederland, waar ze ijskoud werden ontvangen. Die besloten verder zo onopvallend mogelijk door het leven te gaan. Of zich juist nadrukkelijk te manifesteren. Nooit over hun ervaringen te spreken. Met niemand, ook niet met hun eigen latere kinderen. Nooit meer hun gevoelens te laten zien. Pijn, verdriet, wanhoop, ontreddering, eenzaamheid opgesloten in geheimen. Verpakt. Op slot en verzegeld doorgegeven aan de volgende generatie.
(Klein)kinderen die nooit, of hoogstens verdekt, met hun ouders hun eigen ervaringen hebben kunnen delen. Nooit geleerd hebben om ervaringen te delen. Laat staan woorden te geven aan hun gevoelens.
Verlate rouw
Ik denk aan deze Verlaat Verdriet-ers – de (klein)kinderen – terwijl ik het artikel lees. Een verlaat rouwproces is een proces met tal van complicaties (mijnen). Een proces met vele lagen. Lagen die zich ook uit kunnen strekken over opeenvolgende generaties in een familie.
Ik denk aan het belang de geheimen in jouw familiegeschiedenis uit de duisternis tevoorschijn te halen. Ze te zien. Ze onder ogen te zien. Vrede te sluiten met de gevolgen die de ervaringen van je (groot)ouders voor jou hebben gehad. En nu nog hebben. De vicieuze cirkel van verzwijgen, ontkennen en ontwijken te doorbreken. Wegen te openen voor jouzelf. Door er vrede mee te sluiten.
Open
‘Waarom besloot u om mee te werken aan de biografie? Dat moet heel pijnlijk voor u zijn geweest.’ vraagt de journalist aan de kleinzoon. ‘De geschiedenis is in mijn familie grotendeels verzwegen, mijn vader kon er niet over praten. Ik beschouw het als mijn taak, als de taak van mijn generatie, om er wel open over te zijn…….’
Boeken
Adriaan van Es en Arjeh Kalmann
Maar ik ben geen schooier
Titia Liese
Teruggaan om verder te kunnen
Delen met ervaringsgenoten
Rouw kent geen tijd
Laatste berichten van Titia Liese (toon alles)
- Even iets over Verlaat Verdriet-symposium rondom verlies moeder - 24 april 2024
- Wees zacht voor jezelf. Sla jezelf niet zo. - 23 april 2024
- Depressie: oorzaak en gevolg - 22 april 2024