Dubbel ouderverlies: verlies in veelvoud

Gepubliceerd op donderdag

Dubbel ouderverlies

Kinderen die een ouder verliezen door de dood kennen bijna allemaal dezelfde grote angst. De angst ook de andere ouder te verliezen. Ze passen zich aan. Proberen op alle mogelijke en onmogelijke manieren hun overgebleven ouder te ontlasten. Als dat maar niet gaat gebeuren. Als de overgebleven ouder maar niet dood gaat.
Toch overkomt het een niet onaanzienlijk aantal kinderen. Sommige kinderen verliezen in hun jeugd na langere of kortere tijd hun beide ouders door de dood. Dat kan gebeuren door overeenkomende oorzaken van overlijden door ziekte. Je denkt: dat zal toch niet gebeuren. Twee keer een ouder in je jeugd verliezen door ziekte, zoals bijvoorbeeld door kanker. Dat kan toch haast niet waar zijn. Maar het gebeurt. De grootste angst wordt werkelijkheid. Beide ouders overlijden door ziekte.

Of de ene ouder overlijdt door een (auto)ongeval en de andere ouder door ziekte. Ook kan het gebeuren dat de ene ouder overlijdt, dat de andere ouder het verlies niet kan dragen en overlijdt door zelfdoding. Andere kinderen verliezen hun beide ouders tegelijkertijd door een ongeval. In sommige van deze gevallen maakte het kind indertijd zelf deel uit van het ongeval. Dan kan het gebeuren dat het inmiddels volwassen geworden kind – de Verlaat Verdriet-er van nu – als enige van het oorspronkelijke gezin is overgebleven.

Verlies in veelvoud

Het verlies van beide ouders in je jeugd is altijd, in alle gevallen, een verlies in veelvoud. Kinderen die hun beide ouders verliezen, verliezen niet alleen hun beide ouders. Ze verliezen ook veiligheid. Geborgenheid. Vanzelfsprekendheid. Educatie. Cultuur. Onvoorwaardelijk aanwezig mogen zijn. Vanaf dat moment moeten ze dankbaar zijn. Dankbaar voor de plek die ze hebben gekregen. Ook al zouden ze liever dan wat dan ook niet op die plek hoeven te wonen. Kinderen die hun beide ouders verliezen, verliezen alles wat hun dierbaar is. Hun huis. Hun thuis.

Koffers en tassen gepakt

Een bijzonderheid van de workshop Dubbel Ouderverlies wil ik op deze plek met je delen. In de workshops die 2,5 dag duren werken we altijd op de zaterdagmiddag tot rond vier uur. Voor lunchtijd staan (bijna) altijd de tassen en de koffers gepakt in de gang. Klaar om te vertrekken.

Lees meer

Ontmoeting met Mandy Gosling

Gepubliceerd op woensdag

Komende week ontmoeting met Mandy Gosling

Komende week, dinsdag 21 januari 2025, ga ik – samen met Simone Gerich – kennismaken met Mandy Gosling. We ontmoeten elkaar in de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Mandy – Engelse, psychotherapeut en Verlaat Verdriet-ervaringsgenoot – en woonachtig in UK. Afgelopen september 2024 is Mandy begonnen met haar PHD aan de Universiteit voor Humanistiek, onder leiding van professor Geert Smid.

Geert Smid

Zomer 2024 heb ik kennis gemaakt met Geert Smid, traumatoloog, psychiater en hoogleraar. ‘Wij, wetenschappers, hebben de gevolgen van jong ouderverlies op de langere termijn helemaal links laten liggen. Om even helemaal eerlijk te zijn: ik heb eigenlijk nooit bedacht dat daar een probleem zou kunnen zijn. Voor zover ik weet heeft wetenschappelijk onderzoek altijd aangetoond dat dat niet aan de orde is.’ Ik ben verrast. De tweede hoogleraar in korte tijd die hetzelfde, in bijna exact dezelfde bewoordingen, zegt. De eerste, korte tijd daarvoor, Ap Dijksterhuis. Verlaat Verdriet-ervaringsgenoot en spreker bij symposium Vader afgelopen voorjaar. Maar ik ben toch verbaasd over de uitspraak van Geert Smid. Hoe komt het dat hij dat weet? Dat hij dit onderkent? Dat hij dit erkent?

Mandy Gosling

Daar is een heel mooi antwoord op. Tijdens een congres over verlies en rouw ontmoette Geert Mandy. En Mandy ontmoette Geert. Sprak hem aan. Overtuigde hem van het bestaan van de levenslange invloed van het vroege verlies van je ouder(s) door de dood. Van het belang dat te onderkennen. Te erkennen. Er wetenschappelijk onderzoek naar te doen. Zodat eindelijk duidelijk wordt dat het vroege verlies van je ouder(s) door de dood wel degelijk levenslange invloed kan hebben. Een op de dertien volwassenen in Nederland alleen al verloor in de jeugd een ouder – of beide ouders – door de dood. In UK levert Mandy haar bijdrage aan hulp voor volwassenen die in hun jeugd hun ouder(s) verloren. Eerst in haar ABC-werk. En nu ook in de vorm van wetenschappelijk onderzoek aan de UvH.

Mandy Gosling, Geert Smid, Simone Gerich, Titia Liese

Op dinsdag 21 januari 2025 ontmoeten we elkaar. Eerst Simone en ik in een voorgesprek. Daarna spreken Simone en Titia Geert Smid. Na haar college spreken Simone en Titia Mandy. En daarna gaan Geert, Mandy, Simone en Titia samen eten ergens in Utrecht.

Symposium Teruggaan om verder te kunnen

Mandy spreekt tijdens ons symposium Teruggaan om verder te kunnen. Zij gaat ons vertellen over haar ABC-werk. Over haar ervaringen met ABC’s /Verlaat Verdriet-ers in haar werk als psychotherapeut in UK. Over hoe ze wereldwijd wordt gevonden door ABC’s. En wat er dan gebeurt. Over haar ervaringen in haar wetenschappelijk onderzoek naar de levenslange invloed van de vroege dood van een ouder.

ABC-Grief

Lees meer over ABC-Grief op de site van Mandy Gosling

Kenniscentrum Verlaat Verdriet

Lees meer over Verlaat Verdriet, verlate rouw en symposium Teruggaan om verder te kunnen op Kenniscentrum Verlaat Verdriet

Boeken van Titia Liese

Her mother’s face, boek van Roddy Doyle

Gepubliceerd op dinsdag

Her mother’s face

Ik wil graag iets met je delen in verband met een simpel boek over opgroeien zonder moeder, geschreven door Roddy Doyle en geïllustreerd door Freya Blackwood. Zelf kreeg ik dit bescheiden boek via een Verlaat Verdriet-ster die in Schotland woont.

In Her mother’s face schrijft Roddy Doyle over het Ierse meisje Siobhan. Shioban verliest haar moeder als ze drie jaar is. Ze is enigst kind en blijft achter met een vader die bezwijkt onder het verdriet om het verlies van zijn vrouw. Hij is een zwijgzaam man. Net als alle ander mensen in de omgeving van Shiobhan is hij niet in staat met haar te delen over haar moeder.

Spiegel

Als Shiobhan tien jaar is beseft ze dat ze zich het gezicht van haar moeder niet meer kan herinneren. Shiobhan groeit op. Het gemis van haar moeder groeit met haar mee. Op een dag als ze in een park dicht bij haar huis zit heeft ze een ontmoeting met een vrouw die haar bekend voorkomt. Eindelijk kan Shiobhan haar verdrietige hart uitstorten. De vrouw droogt de tranen van Shiobhan. ‘Kijk in de spiegel’ raadt de vrouw Shiobhan aan. ‘Waarom?’ vraagt Shiobhan. ‘Omdat je dan je moeder zult zien’ zegt de vrouw tegen haar. Je zult zien hoe ze eruit zag toen ze jouw leeftijd had. En, als je ouder wordt, zul je zien hoe je moeder eruit zag toen ze ouder werd.’

Moeder

Shiobhan wordt volwassen. Ze wordt zelf moeder van een dochter: Ellen. In de loop van de jaren opent het advies dat Shiobhan kreeg van de vrouw die ze in het park ontmoette, iets in Shiobhan. Vanaf de tijd dat zich iets opent in Shiobhan opent zich ook in haar vader, en in de mensen om haar heen, ruimte om haar moeder weer een plek te geven in hun leven.

Je opnieuw verbinden

Hoewel de thematiek van het boek – je opnieuw verbinden met de ouder die heeft geleefd – wat mij betreft nogal ondersneeuwt onder een fondant-laag van empathie en wensdenken, wil ik de thematiek van dit boek graag met je delen. Zoek je overleden ouder op. Wordt weer het kind van de ouder die heeft geleefd!

Boek bestellen

In Nederland is dit boek nauwelijks te bestellen. Tenzij tweede hands en tegen (te) hoge kosten.

Lars Zebregs: je bent een deel van mij

Ik denk aan het lied dat Lars Zebregs onlangs heeft geschreven, en ten gehore heeft gebracht bij een grote herdenking in het zuiden van ons land.

Je bent een deel van mij

Ik voel het, ik hoor het, ik draag het, ik weet het is dichtbij me..
Waar ik heen ga, een verlangen, een gemis, het is moeilijk te begrijpen.
Maar als ik in de stilte ben
Gebeurt er iets in mij
Diepe wonden in mijn hart de pijn gaat niet voorbij

Het is alsof de leegte er mag zijn
Alsof het leed dat schuilt in mij
Me aankijkt en wanhopig zoekt
Al landt het, het is nooit genoeg
Je blijft een deel van mij
Van mij.

De dag begint, de nacht valt, elk moment spreekt een andere taal
Mijn gedachten, mijn gevoelens,
verlangens vertellen het verhaal
Maar als ik in de stilte ben dan
Lijkt het dichterbij
Een warme gloed, een tinteling,
Je bent er even bij

Het is alsof de leegte er mag zijn
Alsof het leed dat schuilt in mij
Me aankijkt en wanhopig zoekt
Al landt het, het is nooit genoeg
Je blijft een deel van mij
van mij

Het is alsof ik even met je ben
Alsof ik dit gevoel herken
Het voelt als jouw aanwezigheid
Nooit verloren in de tijd
Je bent een deel van mij
Van mij

Het is alsof ik even met je bent
Omdat ik dit gevoel herken

Je bent een deel van mij

Dan blijkt je vader niet je vader te zijn

Gepubliceerd op dinsdag

Je verloor heel jong je vader. Jaren geleden werd je je ervan bewust dat je in je functioneren werd gehinderd door dit vroege verlies. Je bent ermee aan het werk gegaan. Hebt je vader een nieuwe plek gegeven in je leven als volwassene. Je kunt weer verder.
Dan komt er een dag waarop je ontdekt dat de vader om wie je hebt gerouwd niet je biologische vader is. Je wereld stort opnieuw in. Wie is je vader dan wel? Waar is hij? Wie ben jij? Wat is er gebeurd? Waarom wist jij het niet? Wie wisten het wel? Wie wil jou daarover vertellen? Bij wie moet je zijn als je moeder niet wil dat je het weet? Wat moet je met dit nieuwe gegeven? En wat ga je doen?

De blikken trommel

Ap Dijksterhuis, psycholoog en auteur, verloor als heel jong kind zijn vader. Hij groeide op bij zijn moeder. Enigst kind. Tot in zijn volwassenheid voelde hij geen behoefte aandacht te besteden aan het vroege verlies van zijn vader. Het feit was daar. De toekomst trok hem meer dan het verleden. Tot zijn moeder rond zijn dertigste overlijdt. Bij het uitzoeken van de nalatenschap van zijn moeder komt hij een blikken trommel tegen. Als een doos van Pandorra opent hij de doos een heel klein stukje. Om hem meteen weer te sluiten. ‘Die kan maar beter dicht blijven’ besluit hij.

Vader, hier ben ik

Dertig jaar blijft de trommel gesloten in zijn huis staan. Tot de dag waarop hij besluit: ‘Nu is het tijd de trommel te openen’.
‘Vader, hier ben ik. Jouw zoon.’ Zo start Ap Dijksterhuis zijn boek Vader. Zijn boek over zijn zoektocht naar de vader die hij maar kort heeft gekend. In brieven richt hij zich steeds weer tot zijn vader. Vertelt hem over zijn zoektocht. Wat hij tegenkomt. Wat dat met hem doet.

Symposium Teruggaan om verder te kunnen

Ap Dijksterhuis is als ervaringsgenoot een van de sprekers bij symposium voor hulpverleners Teruggaan om verder te kunnen op zaterdag 5 april 2025. Hij vertelt over zijn zoektocht. Waarom duurde het zo lang voor hij eraan begon? Wat gebeurde er met hem tijdens de reconstructie van zijn verhaal als zoon? Wat heeft het verlies van zijn vader gedaan in de relatie met zijn moeder? Welke gevoelens komen bij je naar boven als de man van wie je dacht dat hij je vader is niet jouw biologische vader blijkt te zijn? Wat gebeurt er met je als je besluit de vader die niet je biologische vader is toch te adopteren als vader? Op welke manier beïnvloedt deze reconstructie je leven van nu?

Lees meer

Bestellen

Cases zijn mensen met gevoelens

Gepubliceerd op maandag

Cases zijn mensen met gevoelens

Mensen zijn geen computers in wie je een op statistieken gebaseerd programma laadt. Om er vervolgens op te rekenen dat het programma een bevredigend resultaat teweeg brengt.

Verlaat Verdriet-ers

Cases zijn mensen met gevoelens. Met beschadigingen. Met verdriet. Pijn. Hoop. Wanhoop. Schaamte. Angst. Natuurlijk weet je dat als hulpverlener. Als geen ander weet je dat cases mensen zijn. Dat is juist waarom je dat werk bent gaan doen. Hulpverlener zijn. Werken met mensen. Opkomen voor mensen. Voor beschadigde mensen. Mensen veiligheid bieden, zodat ze weer kunnen leren vertrouwen. Maar ziet de praktijk er ook zo uit? Heb je als hulpverlener de tijd en de ruimte om je cliënt als mens te zien, in plaats van als case in een veel te omvangrijke en gecompliceerde case-load? Dan kan het fijn zijn als je in de gelegenheid wordt gesteld Verlaat Verdriet-ers te ontmoeten op een andere plek dan alleen op de plek waar je geacht wordt output te leveren.

Teruggaan om verder te kunnen

Die kans bieden wij, Verlaat Verdriet-ers, je. De kans ons te ontmoeten. Te zien. Te horen. Samen te zijn met ons. Te leren van ons. Ons te zien in wie we zijn. Volwassenen die in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren door overlijden. Volwassenen die hebben aangetoond dat ze onder moeilijke omstandigheden groot hebben kunnen worden. Die het nodig hebben terug te gaan, om verder te kunnen. Met een ervaren hulpverlener die kennis heeft van de complexiteit van Verlaat Verdriet en verlate rouw.

Invloed

Volwassenen die een groot verlangen hebben te onderzoeken welke invloed het vroege verlies van hun ouder(s) heeft gehad op hun leven van nu. Op wie ze zijn geworden. Een verlangen dat niet zelden even groot is als de angst om dit verlate rouwproces aan te gaan. Volwassenen die een hulpverlener nodig hebben die de thema’s kent die spelen bij Verlaat Verdriet-ers. Die het nodig hebben te merken: JA – deze hulpverlener begrijpt waarmee ik worstel. Deze hulpverlener kan me helpen dit proces aan te gaan.

Wat

Verlaat verdriet-symposium Teruggaan om verder te kunnen.

Wie

Voor hulpverleners uit diverse disciplines

Wanneer

Zaterdag 5 april 2025

Waar

MFC De Roef, Harderwijk

Aanmelden

Volg ons op de social media zodat je snel kunt reageren als we de aanmeldingsprocedure technisch open kunnen stellen. Tot die tijd delen we via blogs al een heleboel van onze kennis op onze sites Verlaat Verdriet, Kenniscentrum Verlaat Verdriet en LinkedIn.

Ben je hulpverlener? Je bent van harte welkom op zaterdag 5 april 2025.

Social media

Lezen

Titia Liese: Teruggaan om verder te kunnen

Zien

Titia Liese: Rouw kent geen tijd 

#verlaatverdriet #verlaterouw #teruggaanomverdertekunnen #kenniscentrumverlaatverdriet #rouwkentgeentijd

Kennismaken met de website Verlaat Verdriet

Gepubliceerd op zaterdag

Kennismaken met de website Verlaat Verdriet

Voor Verlaat Verdriet-ers

Het aller- allerbelangrijkste voor Verlaat Verdriet-ers is je uit te kunnen spreken. Dingen te kunnen zeggen die je nog nooit in je leven hebt kunnen zeggen. Te kunnen delen met mensen die jou begrijpen. Die jij begrijpt. Je bewust te worden van thema’s waar je al een groot deel van je leven mee worstelt. Die je niet begrijpt van jezelf. Niet kunt begrijpen omdat je het vroege verlies van je ouder(s) niet ziet als bron van je moeilijkheden.
Wat een opluchting als je dan een website vindt waar al die thema’s waardoor je dacht anders te zijn dan andere mensen voortkomen uit de verlieservaring(en) van vroeger, en alles wat daarna in je jeugd is gebeurd met jou. Wat een opluchting jezelf te herkennen in de verhalen van andere mensen. Mensen die je nog nooit hebt gezien of gesproken. Ervaringsgenoten die zo nabij voelen dat ze haast voelen als familie.

Tips

  • Geef de website door aan broers, zussen, vrienden, vriendinnen, collega’s van wie jij weet en/of vermoedt dat ze jong hun ouder(s) hebben verloren;
  • Geef de website door aan je hulpverlener(s).

Voor hulpverleners

De website Verlaat Verdriet is de website van Verlaat Verdriet-pionier Titia Liese waarop zij al jaren haar Verlaat Verdriet-kennis in ontwikkeling deelt.

Tips

  • Ben je benieuwd naar de kennis die Titia Liese deelt? Bezoek de site en lees over de vele thema’s van Verlaat Verdriet en verlate rouw. Er gaat een wereld voor je open;
  • Tref je in je werk volwassenen die in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren? Kun je niet altijd aansluiten aan de vraag van je cliënt/patiënt omdat je de vraag niet kunt plaatsen? De website kan je op het juist spoor zetten;
  • Ben je je bewust geworden van de vele thema’s die kunnen spelen bij Verlaat Verdriet-ers? Tip je collega’s over de site. Ook voor hen kan de site een eye-opener zijn;
  • Kom je in je werk volwassenen tegen die moeite hebben het vroege verlies van hun ouder(s) te onderkennen en te erkennen? Verwijs ze naar de site. Het kan een eerste stap voor ze zijn om in beweging te komen.

Lees meer

#verlaatverdriet #verlaterouw #symposiumvoorhulpverleners #symposiumteruggaanomverdertekunnen #teruggaanomverdertekunnen #kenniscentrumverlaatverdriet

Bij twijfel: doe de Verlaat Verdriet-Zelftest

Gepubliceerd op vrijdag

Bij twijfel: doe de Verlaat Verdriet-Zelftest

Van ontkennen naar erkennen

Ben je hulpverlener? Kom je in je werk volwassenen tegen die in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren door overlijden? Betwijfelen deze cliënten/patiënten of de klachten waarvoor ze bij jou zijn gekomen een oorzakelijk verband kunnen hebben met het vroege verlies van hun ouder(s)? Nodig dan de cliënt/patiënt om wie het gaat uit de Verlaat Verdriet-Zelftests te doen. Mogelijk realiseert jouw cliënt zich al werkend: ‘Ik had het niet gedacht, maar dit gaat toch over mij. Wat vreemd. Bij mijn broer en zussen zie ik het duidelijk. Maar voor mezelf heb ik nooit gedacht dat Verlaat Verdriet ook op mij van toepassing is.’ Dan kun je als hulpverlener samen met deze cliënt/patiënt een begaanbare weg gaan uitstippelen om de levenslange invloed van het vroege verlies van haar/zijn ouder(s) te onderzoeken. De gevolgen die het vroege verlies van de ouder(s) heeft gehad. Het verlies van toen een zichtbare en ervaarbare plek te geven in hun levensverhaal.

De levenslange invloed van de vroege dood van een ouder

Werk je als hulpverlener met volwassenen die in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren door overlijden? Betwijfel je als hulpverlener of de thema’s waarvoor je cliënt/patiënt bij jou terecht is gekomen hun oorsprong vinden in het vroege verlies van haar/zijn ouder(s)? Hetzij omdat je als hulpverlener de taal van Verlaat Verdriet en verlate rouw onvoldoende kent. Hetzij omdat je scepsis voelt: dat kan er toch niet allemaal mee te maken hebben?

Zelftest

Nodig je cliënt/patiënt uit samen met jou Zelftest 1 te doen.

    • Wat gebeurt er met jouw cliënt/patiënt?
    • Wat gebeurt er met jou als hulpverlener?
    • Welke conclusies trekt jouw cliënt/patiënt naar aanleiding van Zelftest 1?
    • Welke conclusies trek jij naar aanleiding van de Zelftest 1?
    • Wat betekenen deze conclusies voor jullie samenwerking?

Zelftest 1 en Zelftest 2

De beide Zelftests zijn gebaseerd op de Kenmerkende Patronen bij Verlaat Verdriet. De Kenmerkende Patronen bij Verlaat Verdriet zijn patronen die ik – Titia Liese – in mijn praktijk altijd weer hoor en lees. Ongeacht waar deze Verlaat Verdriet-ers vandaan komen, hun leeftijd toen ze hun ouder(s) verloren, de leeftijd die ze nu hebben en hun opleidingsachtergrond.

Symposium voor hulpverleners

Verlaat Verdriet-symposium voor hulpverleners Teruggaan om verder te kunnen. Zaterdag 5 april 2025 in Harderwijk. Lees over dit symposium meer op Kenniscentrum verlaat Verdriet 

#verlaatverdriet #verlaterouw #symposiumvoorhulpverleners #symposiumteruggaanomverdertekunnen #teruggaanomverdertekunnen #kenniscentrumverlaatverdriet

Bericht aan hulpverleners in de psychiatrie

Gepubliceerd op vrijdag

De mensen die jij Verlaat Verdriet-ers noemt

‘Er is een soort mensen waar we vaak niks mee kunnen. Die we niet begrijpen.’ Zender van deze boodschap: een psychiater. Ontvanger van deze boodschap: een collega met wie ik, in Verlaat Verdriet-verband, jaren heb samengewerkt. Omstandigheid: een persoonlijk gesprek. Tijd: tenminste vijftien jaar geleden. ‘En dat zijn de mensen die jij Verlaat Verdriet-ers noemt‘.

Verlaat Verdriet-ers

Mijn toenmalige collega Marijke Serné deelde dit gesprek met mij. Marijke overleed jaren geleden. Ik ben ons gesprek nooit vergeten. Hoe zou het er nu voor staan? Is er inmiddels meer kennis voorhanden bij hulpverleners in de GZ als het gaat over de gevolgen van jong ouderverlies op de langere termijn? Worden Verlaat Verdriet-ers nu wel adequaat geholpen in psychiatrische settings, zoals bijvoorbeeld bij psychiaters, bij psychiatrisch verpleegkundigen, (creatief)-therapeuten, ervaringsdeskundig werkers.

‘Nee, Verlaat Verdriet speelt geen enkele rol op de werkvloer’ hoor ik regelmatig van Verlaat Verdriet-ers die nu werkzaam zijn in de GZ. ‘Verlaat Verdriet is totaal geen thema. Ik hoor niemand er ooit over. Raar eigenlijk. Ik ben zelf een Verlaat Verdriet-er. En eigenlijk heb ik me pas onlangs gerealiseerd dat Verlaat Verdriet ook over mij gaat. En dat het heel erg raar is dat Verlaat Verdriet in de GZ nooit aan de orde komt.’

Blinde vlek

Er is een blinde vlek. Er is echt een blinde vlek in de hulpverlening als het gaat om de levenslange invloed van de vroege dood van een ouder. Een blinde vlek waardoor Verlaat Verdriet-ers blijven worstelen met onbegrepen problematiek. Problematiek die niet gezien wordt. Niet gehoord. Niet herkend.  En daardoor niet begrepen. Problematiek die het nodig heeft gekend te worden. Erkend. Gezien. En begrepen.
Tijd om daar iets aan te doen. Iets mee te doen. En dat doen we. Wij dragen onze kennis uit de praktijk graag over aan mensen in de praktijk.

Symposium voor hulpverleners

Op zaterdag 5 april 2025 organiseren wij, een kleine groep bevlogen Verlaat Verdriet-ers met kennis van Verlaat Verdriet-zaken symposium Teruggaan om verder te kunnen.

Aanmelden

Volg ons op de social media zodat je snel kunt reageren als we de aanmeldingsprocedure technisch open kunnen stellen. Tot die tijd delen we via blogs al een heleboel van onze kennis op onze sites Verlaat Verdriet, Kenniscentrum Verlaat Verdriet en LinkedIn. Hulpverlener in de psychiatrie? Je bent van harte welkom op zaterdag 5 april 2025.

Social media

Lezen

Titia Liese: Teruggaan om verder te kunnen

Zien

Titia Liese: Rouw kent geen tijd 

#verlaatverdriet #verlaterouw #teruggaanomverdertekunnen #kenniscentrumverlaatverdriet #rouwkentgeentijd

Hulpverlener, en tevens Verlaat Verdriet-er

Gepubliceerd op dinsdag

Hulpverlener, en tevens Verlaat Verdriet-er

‘Je hoeft mij niet te vertellen wat Verlaat Verdriet is. Of wat jouw werk betekent. Ik ben zelf heel jong een ouder verloren. Ik heb eraan gewerkt. En ik heb het verwerkt.’ Aan de telefoon een therapeut die, in overleg met zijn cliënte, contact opneemt met mij (Titia Liese). ‘Ik wilde naar jou toe’ vertelde de cliënte me. ‘Hij is er tegen dat ik dat doe en wil eerst contact leggen met jou.’ Zo gezegd. Zo gedaan. Hij belt me. Ik probeer het gesprek te beginnen met hem uit te leggen wie ik ben en wat ik doen. Wat Verlaat Verdriet betekent. ‘Je hoeft mij niet te vertellen wat Verlaat Verdriet is. Of wat jouw werk betekent. Ik ben zelf heel jong een ouder verloren. Ik heb eraan gewerkt. En ik heb het verwerkt. Voor mij is dat klaar.’

Behandelplan

De cliënte over wie het gaat heeft relatieproblemen. Daarvoor is ze bij deze therapeut-psycholoog terecht gekomen. Om haar te helpen heeft hij een behandelplan opgesteld. In de tussentijd heeft zijn cliënte mij gevonden op het web. Ze is al bij me geweest voor een gesprek. Wil deel gaan nemen aan een workshop.

Vader

Ik zie en hoor haar verdriet. Haar verdriet om de pijn die ze ervaart in relaties. Ik zie en hoor haar verdriet om het vroege verlies van haar vader. De man met wie ze kon praten. Die een voorbeeld was voor haar. De vanzelfsprekendheid van de liefde tussen dochter en vader.
Ik zie en hoor de stroefheid in de relatie met haar moeder. Met haar kan ze niet praten. Er is geen vanzelfsprekendheid tussen hen. Ze kunnen elkaar niet bereiken, ook al doen ze nog zo hun best.
Ik zie en hoor haar verdriet, haar pijn, haar onmacht en haar gevoel van afwijzing omdat ze zich niet begrepen voelt door haar therapeut. ‘Ik heb een behandelplan met mijn cliënte. We zijn onderweg. Altijd weer probeert ze een omweg te bewandelen. Nu ook weer, nu ze naar jou wil voor haar ‘verlaat verdriet’. Dan komt ze weer op een omweg terecht en dat moet niet.’

Voordeel of nadeel

  • Is het een voordeel als je therapeut tevens Verlaat Verdriet-ers is? ‘Het is zo fijn dat mijn therapeut begrijpt wat ik zeg. Dat geeft me een gevoel van erkenning. Dan kan ik verder.’
  • Is het een nadeel als je therapeut tevens Verlaat Verdriet-er is? ‘Hij begrijpt niet dat ik eerst terug moet gaan om verder te kunnen.’

Strategieën voor verwerken en helen

Op welke strategie voor verwerken en helen ben jij als hulpverlener gericht?
Ik moet er van af;
of:
Ik ga het aan.

Horen en zien

Rouw kent geen tijd, Module 9: Innerlijk besluit

  • Wat betekent de keuze voor de strategie Ik moet er van af voor jou? En wat betekent de strategie Ik moet er van af voor jouw cliënt?
  • Wat betekent de strategie Ik ga het aan voor jou? Wat betekent de strategie Ik ga het aan voor jouw cliënt?

Vragen voor jou als hulpverlener, en tevens Verlaat Verdriet-er

  • Op welke wijze heb jij de impact van het vroege verlies van je ouder(s) erkend?
  • Wat heb je zelf gedaan om het vroege verlies van je ouder(s) te verwerken en te helen?
  • Erken je de levenslange gevolgen van het vroege verlies van de ouder(s) bij de ander?
  • Wat betekent het vroege verlies van je ouder nu voor jou? Zie: Kenmerkende Patronen bij Verlaat Verdriet en/of de Zelftests.

Teruggaan om verder te kunnen

Doen

Samen op het juiste doel gaan schieten

Gepubliceerd op maandag

Samen op het juiste doel gaan schieten

Wat is het dan fijn om een Verlaat Verdriet-ster, wetenschappelijk onderzoeker en gespecialiseerd in wetenschappelijk onderzoek, te spreken. Naar aanleiding van haar contact met Mandy Gosling is ze op zoek gegaan naar literatuur betreffende jong ouderverlies. ‘Weet je wat zo raar is’ zegt ze aan de telefoon. ‘Ik lees, en word daar helemaal ongemakkelijk van. Nergens lees ik iets waarvan ik ook maar in de aller verste verte het idee heb ‘Dit gaat over mij. Of: dit gaat over ons. Het lijkt alsof ze voortdurend op het verkeerde doel schieten. Op het verkeerde doel schieten. Ik kan het niet anders zeggen. Of zou ik toch gek zijn?’

Het verkeerde doel

Hoe leg je uit aan wetenschappers die denken kennis te hebben van jong ouderverlies, terwijl je weet dat ze op de verkeerde weg zitten, dat ze op de verkeerde weg zitten. Wat gebeurt er met je als je, na jaren van tegen de stroom in roeien, tegen muren van no-response aanlopen, een roepende in de woestijn te zijn denkt: laat maar zitten. ‘Ze’ willen het niet zien. ‘Ze’ willen het niet horen. En ‘ze’ willen het niet weten ook. Wij gaan onze eigen weg (daar zijn we in ieder geval al heel lang in geoefend!).

Knagen

Toch blijft er iets knagen. Kom op! Wie weet beter wat het betekent jong je ouder(s) te verliezen? Wie weet beter wat de levenslange invloed van de vroege dood van een ouder betekent? Wetenschappers die hardnekkig blijven geloven in hun eigen gelijk (en daar ook altijd weer wetenschappelijke bewijzen voor lijken te vinden). Of wij, volwassenen die in hun jeugd hun ouder(s) hebben verloren door de dood. Verlaat Verdriet-ers dus. Beschadigde volwassenen, die ondanks het vroege verlies van hun ouder(s) – of dankzij het vroege verlies van hun ouder(s) – hun opleidingen hebben gevolgd. Hebben gestudeerd. In alle soorten van beroepen terecht zijn gekomen. Dus ook in de wetenschap. En dus ook als wetenschappelijk onderzoeker.

Het juiste doel

Wat is het fijn aan de telefoon te horen ‘Alsof ze steeds weer op het verkeerde doel schieten.’ Het geeft mij tenminste het gevoel dat ik zelf niet gek ben. Ik weet het: er is een groot verschil tussen gelijk hebben, en gelijk krijgen. Maar gelijk krijgen in dit verband is wel een keer heel erg fijn.

Wat ook fijn, en hoopgevend, is: in UK heeft Mandy Gosling een overeenkomende ervaring gehad. Mandy verloor jong haar moeder. Voor de zoveelste keer vastgelopen in een burn-out ging ze op zoek naar hulp. En vond die niet. Evenals ikzelf bijna dertig jaar geleden heb gedaan besloot Mandy: dan ga ik het zelf doen. Ze volgde een opleiding tot psychotherapeut. Startte haar praktijk in UK met de naam ABC-Grief – Adults Bereaved as Children. September 2024 is Mandy gestart met haar PHD aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Ze wil verder met haar ‘ABC/Verlaat Verdriet’-werk. Ook Mandy wil de wereld laten zien dat de gevolgen van jong ouderverlies echt bestaan. Voor heel veel mensen. Wereldwijd.

Verlaat Verdriet-symposium voor hulpverleners

Ik kan alvast vertellen dat Mandy aanwezig zal zijn bij Verlaat Verdriet-symposium voor hulpverleners Teruggaan om verder te kunnen op zaterdag 5 april 2025. Tot onze grote vreugde heeft ze van harte toegestemd een van onze sprekers te zijn. Wij gaan elkaar ontmoeten op 21 januari a.s. in Utrecht, samen met haar promotor Geert Smid. We kijken uit naar deze ontmoeting. Samen op het juiste doel gaan schieten.

Lees meer

#verlaatverdriet #verlaterouw #symposiumvoorhulpverleners #symposiumteruggaanomverdertekunnen #teruggaanomverdertekunnen #kenniscentrumverlaatverdriet