‘Eén jaar, komma drie maanden was ik toen ik mijn moeder verloor. En niet één jaar komma vijf maanden zoals hier op het papier staat.’ Verontwaardigd kijkt de deelneemster aan de workshop voor Dochters zonder Moeder – op dat moment 60+ – me aan. Ze spreekt me bestraffend toe. Ik schrik. M’n tweede workshop. Ik ben nog heel onzeker. En dan nu dit. Natuurlijk was het niet mijn bedoeling iemand te beledigen. Of te kort te doen. Maar het stond er wel. En het raakte deze deelneemster diep. Ik leerde ervan. Ik leerde hoe diep deze magische leeftijd in Verlaat Verdriet-ers verankerd ligt. Deze magische leeftijd van de ruptuur. Van het onomkeerbare verlies van je ouder. Of je nu talig was of niet: het doet iets in je ziel, besefte ik. (Wat de ziel dan ook maar zijn moge.)
Aan de allereerste workshop voor Dochters zonder Moeder ooit verloor een deelneemster – toen midden 40 – haar moeder bij haar geboorte. Ze was de jongste van een groot gezin. ‘Niemand heeft het ooit hardop gezegd’ vertelde ze. ‘Maar vanaf dat ik thuis kwam uit het ziekenhuis – zonder mijn moeder – weet ik dat mijn broers en zussen me hebben gezien als de moordenaar van mijn moeder.’
Het kind in je
In de workshops Verlaat Verdriet komt het altijd weer ter sprake. Het kind in ons. Het kind dat boos is. Verdrietig. Ontredderd. Het kind dat behoefte heeft aan aandacht. Aan troost. En dan wij, Verlaat Verdriet-ers…. Hoe we met onze rug naar dat kind zijn gaan staan. We moesten door. We konden het niet gebruiken. Dat kind. Boos. Ontredderd. Verdrietig. Eenzaam. We konden het er niet bij hebben. Sloten ons ervoor af. Gingen met de rug naar dat kind staan. Duwden het weg.
Omarm dit kind
Eén van de bijzondere, helende stappen die je kunt zetten in je verlate rouwproces is onder ogen zien wat je hebt gedaan. Wat je doet. Hoe je met je rug naar dit kind bent gaan staan. Hoe je het altijd weg hebt geduwd. En nog wegduwt.
Draai je om. Verwelkom dit kind in je leven. Laat dit kind weten: ik weet dat je er bent. Ik zie je. Neem dit kind in je armen. Omarm het. Laat het weten: ik ben nu volwassen. Ik kan nu zorgen voor jou. Ik ga m’n best doen om dat te doen.
Dingen die je kunt doen en die je helpen
- Zoek een foto op van vroeger. Misschien vind je een foto waar je op staat als het kind dat vol vertrouwen de wereld in keek. Dat van plan was iets moois te maken van het leven. Geef die foto een tijdlang een zichtbare plek in je leven. Een plek waar je jezelf als kind dagelijks even ziet;
- Misschien kom je alleen foto’s tegen van jezelf waarop je pijn ziet. Verdriet. Hulpeloosheid. Neem dan eens de tijd om een brief te schrijven aan dit kind. Een brief waarin je laat weten: kom maar hier. Vanaf nu zorg ik voor jou. Lees deze brief hardop voor aan jezelf. Herinner jezelf eraan dat je deze brief hebt geschreven, en lees tenminste een keer in de week de brief nog eens helemaal door.
meer
Laatste berichten van Titia Liese (toon alles)
- Nog altijd geen afscheid genomen van je vader? - 17 september 2025
- De restauratie van Casa Matilda is begonnen! - 16 september 2025
- Ondersteuning in de praktijk voor Praktijk Ondersteuners Huisartsen - 14 september 2025