Charlotte Salomon: ‘Leven of theater?’
Geboren: 1917 in Berlijn.
Vermoord: 1943 in Auschwitz
Afgelopen week kwam ik het boek Charlotte tegen. Roman over het leven van Charlotte Salomon, geschreven door David Foenkinos. Ik bestelde het boek. Gisteren ontving ik het.
Het hele dikke boek van Charlotte Salomon ‘Leven of theater?’, samengesteld door Judith Herzberg, staat al ruim veertig jaar in mijn boekenkast. Een autobiografisch zangspel in 769 gouaches. In de loop van die vele jaren heb ik het boek meer dan eens uit mijn kast gepakt. Doorgekeken. Gelezen. Pas nu, nu ik zelf gefocusd ben op het plaatsen van jong ouderverlies in tijd en ruimte, en Verlaat Verdriet in woord en beeld, dringt de volle omvang van dit bijzondere werk tot mij door.
Verlies
Charlotte Salomon is 9 jaar als ze haar moeder verliest. Pas na de zelfdoding van haar grootmoeder aan moederszijde in 1940 ontdekt ze dat haar moeder Fransceska niet, zoals haar indertijd is verteld, is overleden aan een griepje. Ook haar moeder is overleden door zelfdoding. Charlotte blijft alleen achter met haar vader, Duits-Joods medisch specialist. ‘Onhandelbaar’ geworden wordt ze verzorgd door opeenvolgende ‘juffen’. Tot haar vader kennis maakt met zangeres Paula. Haar vader en Paula trouwen. Haar inning geliefde juf ‘Hase’ vertrekt. Charlotte krijgt een nieuwe moeder, met wie ze een ingewikkelde relatie ontwikkelt.
Vlucht naar Frankrijk
Om de politieke ontwikkelingen in nazi-Duitsland vlucht Charlotte Salomon met haar grootouders naar Zuid Frankrijk. Na de zelfdoding van haar grootmoeder ontwikkelt ook Charlotte een sterk verlangen naar de dood. In haar nood denkt ze terug aan de woorden van haar zangpedagoog en geliefde ‘Om het leven geheel lief te hebben moet je misschien wel het tegendeel ervan – de dood – omhelzen en begrijpen’. Ze besluit zichzelf met behulp van zijn ideeën te redden, en als alternatief voor zelfmoord ‘iets totaal waanzinnig bijzonders’ te ondernemen.
Zo verwerkt de 24-jarige Charlotte haar roerige familiegeschiedenis, en haar ervaringen als Joodse in Berlijn, op een buitengewone manier. In bijna 800 gouaches beschrijft ze haar leven in woord en beeld. ‘Leven of theater?’.
Vermoord
In 1943 wordt Charlotte Salomon, 26 jaar en 5 maanden in verwachting van haar eerste kind, in Zuid Frankrijk opgepakt. En vervolgens vermoord in Auschwitz.
Joods historisch museum
In november 1971 hebben Albert en Paula Salomon het verzamelde werk ‘Leven of theater? geschonken aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam.
Lees meer
Laatste berichten van Titia Liese (toon alles)
- Narcis, boek van Judith Fanto - 6 december 2025
- Hulpverlening en ervaring ontmoeten elkaar bij symposium - 20 november 2025
- Verdriet verwerken en verlies verwerken - 2 oktober 2025