Herkennen

Gepubliceerd op vrijdag
Beantwoorden

Herkennen

Zonder je overleden ouder

Je leeft al heel lang zonder je overleden ouder.
Mogelijk ben je – al lang – ouder dan je ouder ooit werd.

Tegenkomen

Hoe vaak heb jij je afgevraagd of je ouder jou zou herkennen als jullie elkaar nu op straat tegen zouden komen?
Hoe vaak heb jij je afgevraagd of jij je ouder zou herkennen als jullie elkaar nu tegen zouden komen op straat?

Gedicht

Regelmatig komt het gedicht van Jacqueline van der Waals in mijn gedachten.

Moeder

Moeder naar wier liefde mijn verlangen
>Sinds mijn kinderjaren heeft geschreid,
Ach, hoe zult gij mij zoo straks ontvangen

Zult gij me aanstonds als uw kind begroeten,
Als’k ontwaken zal uit mijnen dood?
Zal ik nederknielen mogen voor uw voeten
>Met mijn hoofd in uwen schoot?….

Maar wat dan? Wat zult gij zeggen
Bij het ver gegons van de engelenschaar,
Als ge uw jonge, blanke hand zult leggen
Op dit oude, grijze haar?

Jacqueline van der Waals
1868-1922
13 jaar toen ze haar moeder verloor 

Herkennen

Herken jij bij jezelf wat Jacqueline van der Waals in dit gedicht schrijft?

Heb jij je ooit afgevraagd of je ouder jou zou herkennen als jullie elkaar nu op straat tegen zouden komen?
Heb jij je ooit afgevraagd of jij je ouder zou herkennen als jullie elkaar nu tegen zouden komen op straat?

Wat gebeurde er met jou?
Wat gebeurt er met jou als je dit leest?

Leven in de schaduw van zelfdoding

Gepubliceerd op donderdag
Beantwoorden

Leven in de schaduw van zelfdoding

Mogelijk verloor je in je jeugd je ouder als gevolg van zelfdoding.
Mogelijk deed je ouder verschillende pogingen tot het definitieve einde daar was.
Een dreiging die overal in zat. Die constant aanwezig was.

Ook als je weg was, was er altijd de vraag: hoe vind ik haar/hem als ik weer thuiskom?
Mogelijk was jij degene die je ouder na haar/zijn dood vond.
Leven in de schaduw van zelfdoding.

Onveilig

Altijd was er die onveiligheid. Dat tekort aan geborgenheid. Niet alleen door de dreiging die uitging van de ouder die een einde maakte aan haar/zijn leven. Ook je andere ouder kon niet naar behoren functioneren. Ook je andere ouder raakte aangetast door de (langdurige) situatie.
Je paste je aan.
Je probeerde zo weinig mogelijk overlast te bezorgen.
Je ging zorg dragen voor jouw ouder(s), in plaats van de zorg te krijgen die jij als kind van je ouder(s) hoorde te krijgen.
Gevoelens van schaamte, machteloosheid, verdriet, boosheid, schuld gingen deel uitmaken van je leven.

Taboe

Met wie kon je praten over wat er bij jou thuis gebeurde?
Waar moest je heen?
Naar wie kon je toe?
Wie ving jou op?
Wie zag wat er bij jou thuis gaande was?
Wie zorgde er voor jou?

Schaduw

Wat betekende het voor jou dat je ouder de verantwoordelijkheid voor de pogingen tot zelfdoding in jouw schoenen schoof? Niet alleen omdat jij dat zo voelde of dacht, maar omdat dat in de werkelijkheid gebeurde.
Uit ervaring kan ik hier iets over zeggen. In mijn geval was het de tweede vrouw van mijn vader die in ernstige mate suïcidaal was. De ‘schuld’ kreeg ik wel in mijn schoenen geschoven.
Ik weet waarover ik praat als ik het heb over de dreiging.
De onveiligheid.
De beschuldiging dat het aan jou ligt.
Uit ervaring kan ik zeggen: bevrijd je van die last.
Kom uit de schaduw van de zelfdoding gvan je ouder.
Nu.
Het is tijd voor je.

Belast

Tot op de dag van vandaag kun je je belast voelen met de gevolgen. Niet alleen door het verlies van je ouder, maar ook door de wijze waarop je ouder overleed.
Een last die niet thuishoort op jouw schouders.

Last

Het was niet jouw schuld dat je ouder het leven niet meer aankon.
Het is niet jouw schuld dat je ouder ervoor koos uit het leven te stappen.

Bevrijden

Het leven en het lijden van je overleden ouder was haar/zijn verantwoordelijkheid.
Toen.
En nu.
Zoek hulp bij het je bevrijden van deze ondragelijke last die jou verhindert voluit te leven.
Van deze last die niet op jouw schouders hoort.

Je bent het waard!

Rouwen en vertrouwen

Gepubliceerd op woensdag
Beantwoorden

Rouwen en vertrouwen

Kun je ooit nog geloven dat de dingen ook goed kunnen gaan?
Kun je ooit nog het vertrouwen hebben dat de dingen ook goed kunnen gaan, als je zo jong in je leven hebt meegemaakt dat de dingen niet goed gingen?

Rouwen

Een verlaat rouwproces bij Verlaat Verdriet is niet alleen een rouwproces omdat je als kind niet in de gelegenheid bent gesteld/geweest om te rouwen.
In veel gevallen is het dat zelfs niet in de eerste plaats.
Hoogste tijd om deze wijdverbreide misvatting uit de weg te ruimen!

Veranderproces

Een verlaat rouwproces is ook, en vaak vooral, een rouwproces om wat de vroege dood van je ouder in je leven heeft aangericht.
Een veranderproces dus.
Een proces waar je veranderkracht voor nodig hebt.

Vertrouwen

Vertrouwen is een sleutel in dit proces.
En juist aan vertrouwen ontbreekt het veel Verlaat Verdriet-ers.
Vertrouwen in de aanwezigheid van andere mensen.
Vertrouwen in jezelf: zelfvertrouwen dus.
Vertrouwen in het leven.
Vertrouwen in de toekomst.

Sleutel

Welke sleutel past bij jou?
Wat heb jij nodig om twijfel te overwinnen?
Wat heb jij nodig om scepsis te overwinnen?
Wat heb jij nodig om vertrouwen te winnen?

Delen

(Leer) vertrouwen op de ervaringen van ervaringsgenoten.
Wat heeft jouw ervaringsgenoten verder gebracht?
Wat heeft jouw ervaringsgenoten geholpen?
Wat wil jij leren van je ervaringsgenoten?
Wat hebben jouw ervaringsgenoten je te bieden?

 

Lezen

Lees meer over Verlaat Verdriet en verlate rouw op www.verlaatverdriet.nu
Lees Gids voor Verlaat Verdriet.
Lees Teruggaan, om verder te kunnen.   

Tussen overleven en leven – in Niemandsland

Gepubliceerd op woensdag
Beantwoorden

 

 

 

 

Tussen overleven en leven – in Niemandsland

‘Zeg maar wat ik moet doen, dan doe ik het wel. Ik wil er vanaf.’
Ik herinner me nog zo goed een van mijn eerste bezoeken aan een therapeut, decennia geleden. Natuurlijk zei ze: ‘Maar dat werkt niet zo.’ Wat voor mij op dat moment meteen twijfel aan haar competentie betekende.

Ik weet beter tegenwoordig. Veel beter. Maar oh, wat heb ik het in de loop van de jaren van mijn Verlaat Verdriet-werk vaak gehoord. ‘Zeg maar wat ik moet doen. Ik ben tot alles bereid. Als ik er maar vanaf ben’. En oh, wat weet ik inmiddels goed dat het niet zo werkt. Dat het geen kwestie is van 1,2,3 je best doen en je hebt ‘het achter je gelaten’.

Door het mijnenveld

Een verlaat rouwproces is een weerbarstig proces. Een heel weerbarstig en vaak taai en ontmoedigend proces.
Een weg waarop je van alles tegenkomt.
Verwachte zaken.
Onverwachte zaken.
Verstrikkingen.
Mijnen.
Ze dienen zich allemaal bij je aan op deze weg. Voor je gevoel ga je vaak twee passen vooruit, een pas terug. Drie passen achterwaarts, dan weer een pas vooruit.
De tocht door het mijnenveld, kun je zeggen.

Niemandsland

Je overlevingspatronen loslaten. Die patronen die je zo lang geholpen hebben je staande te houden.
LOSLATEN???
Wat is er nog van me over als ik die patronen heb losgelaten?
Besta ik dan nog?
Je begeeft je in Niemandsland.
Erger nog: je bevindt je in Niemandsland.
Je bent niet meer die je was.
Je weet nog niet wie je gaat zijn.
Hoe nu verder?
Twijfel en scepsis steken de kop weer op: hoe moet dit ooit lukken?
Je voelt je ontmoedigd.
Ontredderd.
Moe.
Teleurgesteld na al je inspanningen.
Nog steeds is het niet over.
Nog steeds heb je ‘het niet achter je gelaten’.
Waar kom je uit?

Wegen naar herstel

In dat Niemandsland tussen Overleven en Leven kun je zo hard bemoediging nodig hebben.
Iemand die je de weg wijst.
Iemand die tegen je zegt: ‘Je doet het goed. Doe nog maar een stapje’.

Gids voor Verlaat Verdriet is zo’n bemoediging.
De Gids laat je wegen zien naar herstel.
Brengt je inzicht in Verlaat Verdriet.
Laat je wegen zien naar herstel.
Gids voor Verlaat Verdriet neemt je mee.

 

Op zoek gaan naar je ouder: het crematorium

Gepubliceerd op dinsdag
Beantwoorden

Op zoek gaan naar je overleden ouder

De overleden ouder

‘We weten niks van onze moeder. Eigenlijk helemaal niks’.
Het niet weten is een groot thema in de Verlaat Verdriet-workshop van een paar weken geleden.
‘Onze vader kon niet over onze moeder praten. Toen niet. En nog steeds niet.
Wij weten dus eigenlijk helemaal niets. En kunnen er ook niet over praten.’

Gat

In de workshop drie zussen die samen hebben besloten de workshop te gaan volgen.
In alle drie – varierend in de leeftijd van 7, 5 en 1,5 jaar toen ze hun moeder verloren en nu tussen 40 en 50 jaar – heeft het verlies van hun moeder een groot gat geslagen in hun bestaan.
Bij alle drie zijn de gevolgen voortdurend zichtbaar.
Dienstbaar zijn.
Zich schikken naar wat ze veronderstellen dat er van ze zal worden verwacht (zich voortdurend aanpassen dus!).
Een basaal gebrek aan zelfvertrouwen.
Een basaal gebrek aan vertrouwen (komt het ooit goed?)
Onzekerheid.
Niet weten: wie ben ik?
Niet weten: wat wil ik zelf?

Verlangen

Bij alle drie een groot verlangen, met name de thema’s aan te pakken van (zelf)vertrouwen en onzekerheid.
Het gebrek aan zelfvertrouwen en de onzekerheid te veranderen in een gezond gevoel van vertrouwen.
Van zelfvertrouwen.

Op zoek gaan

Al werkend komen we tot de conclusie dat – om te beginnen – het belangrijk is om op zoek te gaan naar wie hun moeder is geweest.
Wie was ze.
Hoe leefde ze.
Waar hield ze van.
Wanneer overleed ze precies.
Wat is er met haar stoffelijke resten gebeurd?

Een eerste stap

We raden ze aan een eerste stap te zetten door op zoek te gaan bij het crematorium waar hun moeder 40 jaar geleden werd gecremeerd.
De crematoria houden sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw zorgvuldige administratie bij van de crematies. Dus zeker bij een ouder crematorium (zoals van De Facultatieve en Yarden) kan men je vertellen wat er met de as van je overleden ouder is gebeurd. Ze zijn je graag van dienst!

Van een van de zussen kregen we, daags na de workshop, bericht:

…We hebben de koe bij de horens gevat en gisteren zijn wel met ons drieën bij het crematorium geweest!!!
Daar werkt ene Ria, een schat van een vrouw. En ze heeft de gegevens over onze moeder gevonden.
We hebben ineens al zoveel vragen beantwoord gekregen….
Ik heb altijd gezegd het zo moeilijk te vinden dat er geen plek is om naartoe te gaan, domweg omdat er geen urn of steen is. Nu blijkt ze verstrooid te zijn op een natuurgebied in de buurt.
Hoe emotioneel en blij te horen dat ik/wij onze moeder kunnen opzoeken!
Ik ben jullie zo enorm dankbaar voor alle inzichten en warmte, onbeschrijfelijk!
Wat hebben wij al een vooruitgang geboekt hè?!

 

Yoga Magazine

Gepubliceerd op maandag
Beantwoorden

Acht eenvoudige houdingen bij rouw in het Yoga Magazine

Een groot verlies verwerken, hoe doe je dat?
Misschien verschans je je het liefst op de bank om daar te overwinteren.

De 8 zachte yoga-oefeningen van Albertine Richaerts in het Yoga Magazine no.1 (januari/februari) 2017, blz 74 e.v. helpen je om in beweging te komen en de draad op te pakken.

  1. Ademhalingsoefeningen
  2. Hoofdbewegingen (Brahma Mudra’s)
  3. Staande uitstrekking (Urdhva Hastasana)
  4. Halve maan (Ardha Chandrasana)
  5. Kathouding ((Marjariasana)
  6. Gedraaide buikhouding (Jathara Parivartanasana)
  7. Liggende vlinder (Supta Baddha Konasana)
  8. Gebroken kaars (Viparita Karani)

Albertine Richaerts

Yogadocent Albertine Richaerts verloor haar beide ouders toen ze 10 was.
Pas 27 jaar later kon ze, onder meer in de workshop Dubbel Ouderverlies, het verdriet doorvoelen en verwerken.
In haar paraktijk voor yoga en rouwverwerking begeleidt ze – onder veel meer -volwassenen die ook op jonge leeftijd een of beide ouders zijn verloren.

Workshop Dubbel Ouderverlies

Sinds ruim 10 jaar begeleidt Albertine samen met Titia Liese de basisworkshops Dubbel Ouderverlies.  

Symposium ZEER

Albertine verzorgt een yoga-workshop tijdens het Verlaat Verdriet-symposium ZEER op 13 mei 2017.
Lees meer over  Verlaat Verdriet-symposium ZEER: www.zeer.nu

Viparita Karani

Houding no. 8: Gebroken kaars (Viparita Karani)
Deze houding verfrist, lucht op en brengt de geest tot rust.

Leg, liggend op je rug, je benen omhoog tegen een muur. Breng je billen zo dicht mogelijk bij de muur.
Je kunt je onderrug ondersteunen met een kussen.
Leg je armen zijwaarts met de handpalmen naar boven, of leg ze boven je hoofd op de vloer.
In deze rusthouding kunnen emoties opkomen. Die mogen er zijn, geef ze je liefdevolle aandacht.
Als je bang bent, dat je in je gevoelens verdrinkt, richt dan je aandacht op je ademhaling.
Blijf zo’n 5 minuten in deze houding. 

Lees de oefeningen van Albertine in het Yoga Magazine.

Open

Gepubliceerd op maandag
Beantwoorden

 

 

 

 

 

 

Afgelopen weekend volgde ik een yoga-/stilte weekend bij Albertine Richaerts in het klooster in de Zuid Limburgse heuvels van Wahwiller. Dit was de tweede keer dat ik bij Albertine een stilteweekend gecombineerd met yoga heb gevolgd. En weer was het heerlijk.
De vakbekwaamheid van Albertine, haar liefde, haar geduld, haar prachtige (yoga)stem, de mooie oefeningen, de stilte en de gastvrije omgeving van het klooster maken van deze stilte-weekenden echt een bijzonder feest.

ALBERTINE

Al sinds jaar en dag bieden Albertine en ik eens per jaar een basisworkshop Dubbel Ouderverlies aan. De workshop Dubbel Ouderverlies is een basisworkshop Verlaat Verdriet speciaal voor Verlaat Verdriet-ers die in hun jeugd beide ouders verloren door overlijden.
Albertine verloor haar beide ouders toen ze 10 jaar was.

Al een groot aantal jaren is Albertine yoga-docent met eigen groepen. Regelmatig biedt ze yoga/meditatie/stilte-/weekenden aan in Zuid Limburg.
Tevens biedt Albertine in Zuid Limburg rouwbegeleiding aan. Zowel individueel als in kleine groepen.
Neem contact op met Albertine als je daarover meer wilt weten.

Een deur naar jezelf openen

‘Als je het leven van alle dag even buitensluit, open je een deur naar jezelf’ is het motto dat Albertine aan dit yoga-/stilteweekend meegeeft.
Ik kan niet anders zeggen: ik heb ervaren dat het zo werkt!

Voor iedereen

De yoga-/en stilteweekenden die Albertine in dit klooster organiseert zijn voor iedereen die deel wil nemen toegankelijk. Dus niet speciaal voor Verlaat Verdriet-ers.
Ben je Verlaat Verdriet-er, wil je je graag aanmelden voor een weekend en wil je iemand meenemen die geen Verlaat Verdriet-er is?
Dat kan.
De yoga-/stilteweekenden zijn bedoeld voor iedereen.

Ik mag er zijn

In dezelfde tijd van het jaar (maar dan een jaar geleden) hebben Albertine en ik samen, op dezelfde plaats – namelijk in het klooster in Wahlwiller – het weekend Ik mag er zijn aangeboden.
Ik mag er zijn is een meerdaagse workshop, speciaal voor Verlaat Verdriet-ers. We werken in dit weekend met trauma-specifieke yoga-oefeningen, gecombineerd met een aantal bijzondere autobiografische schrijfopdrachten.
Een prachtig weekend vorig jaar.
In een hele mooie groep Verlaat Verdriet-ers.

Mee doen?

Ben je Verlaat Verdriet-er en had je vorig jaar mee willen doen, maar paste de datum je niet?
Of ben je geïnteresseerd geraakt in Ik mag er zijn?
Laat het ons weten.
Wij organiseren Ik mag er zijn graag opnieuw.
Mail Titia:

Belgische Verlaat Verdriet-ers

Ben je Verlaat Verdriet-er en woon je in België?
Overweeg dan eens deelname aan deze workshop als een basisworkshop Verlaat Verdriet in Nederland je (nog) een stap te ver is.

Wildervank en Stadskanaal

Gepubliceerd op donderdag
Beantwoorden

 

 

 

Een paar dagen geleden schreef ik de Blog Zelfrespect. Ik plaatste daar een fotootje van mijzelf bij.

‘Weet je wel dat er in Wildervank / Stadskanaal een burgemeester Liese-school is?’ Vanochtend vond ik die vraag van iemand die iets weet van mijn geschiedenis, daar in het noorden van het land.
En ja: ik weet het.

School openen

Het is namelijk de school die ik indertijd samen met mijn moeder mocht openen. Een foto van die dag staat op de Levensloop-site die ik sinds jaren als voorbeeld voor werken met je levenslijn online heb.
De foto schoot meteen in mijn gedachten.

Reacties

Zo zie je: er komen vaak hele bijzondere reacties als je iets vraagt of plaatst wat mensen raakt.
In dit geval dus ook. Hoewel ik me zelf helemaal niets van de gebeurtenis herinner (ik heb geen eigen herinneringen aan mijn moeder, terwijl ik toch 8 jaar was toen ze overleed): de foto kwam meteen weer bij me naar boven.

Wijsneus

Kleine wijsneus in de keuken van de school die naar haar vader werd vernoemd.
Een school die kleine wijsneus samen met haar moeder heeft geopend.
Jan – dank je wel voor je vraag!

Zelfrespect

Gepubliceerd op woensdag
Beantwoorden

 

 

 

 

Zelfrespect

Zelfrespect.
Eigenwaarde.
Jezelf belangrijk vinden.
Het gevoel hebben dat je ertoe doet.

Lastige thema’s voor veel Verlaat Verdriet-ers.
Thema’s die het ook lastig maken voor Verlaat Verdriet-ers om met vertrouwen in het leven te staan.
Vertrouwen.
Eén van de hele grote, cruciale sleutels in een verlaat rouwproces.

Mijn vader

Gesproken over mijn moeder hebben mijn vader en ik eigenlijk nooit meer. Tegen de tijd dat ik in staat zou zijn geweest dat wel te doen, leefde mijn vader al niet meer.
Geschreven heeft mijn vader veel. Op die manier heeft hij heel veel informatie over mijn moeder, over ‘vroeger’ nagelaten.
Daar ben ik hem dankbaar voor.
Heel dankbaar.

Herinneringsboekje

Eén van de heel bijzondere dingen die mijn vader aan mij heeft nagelaten is het herinneringsboekje dat hij over mijn moeder maakte (in 1958 geschreven en gemaakt!). In het herinneringsboekje over mijn moeder plakte hij ook een foto van mij.

Foto

‘Deze foto droeg je moeder altijd in haar tas. Ze liet hem zien aan wie de foto maar wilde zien.’ ‘schrijft mijn vader ergens.
‘Nogal wiedes’ dacht ik toen ik deze foto voor het eerst bewust zag.

Zelfrespect en eigenwaarde

In mijn eigen verlate rouwproces heeft deze foto een mooie rol gespeeld. Lang heeft deze foto op mijn schoorsteenmantel gestaan. Elke keer als ik deze foto zag bedacht ik me: ‘Dit kindje is van plan iets moois te maken van haar leven. Dat is niet wat ik er van heb gemaakt. Tijd om dit kindje de ruimte te geven.’
Ze heeft me veel gebracht.
Dit kindje.
Toen ik haar (eindelijk) de ruimte gaf.

Advies

Het is een soort van missie voor me geworden: het advies een foto op te zoeken van jezelf waarop je ziet dat je onbevangen in het leven staat. Vast van plan iets moois te maken van je leven.
Het helpt.
Echt waar.

Symbool

Mogelijk vind je geen foto van jezelf die hier aan voldoet.
Zoek dan een symbool dat jou(w) onbevangenheid en vastberadenheid laat zien.
Geef dat symbool een zichtbare plek in je leven.
Heus.
Het helpt!

Zelfhelend vermogen

Gepubliceerd op dinsdag
Beantwoorden

 

 

 

 

Enige tijd geleden volgde A. een individuele basisworkshop Verlaat Verdriet bij me. A. is, al vele jaren, werkzaam als medisch specialist. We kennen elkaar van een eerdere Verlaat Verdriet-workshop die A. bij me volgde.

De wetenschapper

Veel van wat er aan de orde komt in deze dagen bekijkt A. met enige afstand. De afstand, de twijfel en de scepsis van de wetenschapper. Zo ook als we zo ongeveer bij het workshop-onderdeel Verlaat Verdriet-theorie van Titia zijn aangekomen.
‘Hoe zal dat straks gaan als ik mijn Verlaat Verdriet-theorie met A. deel? ‘ vraag ik me – enigszins zorgelijk – af.

Zelfhelend vermogen

Aanvankelijk zie ik bij de behandeling van mijn Verlaat Verdriet-theorie hetzelfde patroon bij A.
Afstand. Twijfel. Scepsis.
Dat is goed – heel goed. Ook voor mij.
We komen al werkend aan bij het thema ‘Zelfhelend vermogen‘.
‘Ik heb een vraag aan de dokter’, leid ik het thema in.
‘Denkt de dokter dat er iets bestaat als zelfhelend vermogen?’ 

JA

A. aarzelt geen seconde en zegt: ‘JA’.
‘Wat doet de dokter dan, als het thema op de één of andere manier aan de orde komt in relatie tot een patiënt? Geef je dan de wetenschappelijke formule van Zelfhelend vermogen?’ vraag ik A. plagend.
‘Nee‘, zegt A. onmiddellijk. ‘Dan gaat het om vertrouwen.’

Vertrouwen

Graag geef ik onze gezamelijke conclusie aan je door.
Het zelfhelend vermogen heeft voor alles VERTROUWEN nodig!